Η 25η Μαρτίου είναι θρησκευτική αλλά και εθνική εορτή. Ο απανταχού ελληνισμός τιμά σήμερα τους προγόνους του και γιορτάζει την έναρξη της επανάστασης του 1821 ενάντια στον τουρκικό ζυγό.
Παράλληλα, τιμά την ορθόδοξη πίστη, εορτάζοντας την επέτειο αναγγελίας της γέννησης του Ιησού.
Η ημέρα αυτή είναι επίσημη αργία στην Ελλάδα και την Κύπρο. Ο διπλός εορτασμός της, την κάνει μία από τις σημαντικότερες ημερομηνίες του χρόνου.
Ο εορτασμός της Θεοτόκου
Ετυμολογικά, η λέξη Ευαγγελισμός προέρχεται από την ομηρική λέξη ευάγγελος, που σημαίνει αγγελιοφόρος καλών ειδήσεων (ευ + άγγελος).
Τα χαρμόσυνα νέα μετέφερε στη Θεοτόκο ο Αρχάγγελος Γαβριήλ ο οποίος της είπε πως πρόκειται να κυοφορήσει τον Ιησού, τον γιό του Θεού.
Σύμφωνα με τον Ευαγγελιστή Λουκά ο Θεός έδωσε στην Παναγία τη δυνατότητα να αποφασίσει μόνη της, δίνοντας της την χαρά της συνδημιουργίας.
Η Παναγία ρώτησε τον Άγγελο πώς θα γινόταν να κυοφορήσει παιδί δεδομένου ότι δεν είχε σωματική επαφή με κάποιον άνδρα μιας και ήταν ακόμα αρραβωνιασμένη και όχι παντρεμένη με τον Ιωσήφ.
Τότε ο Αρχάγγελος Γαβριήλ εξήγησε στη Μαρία ότι αυτό ήταν το θέλημα του Θεού και ότι Αυτός θα φροντίσει για όλα. Για αυτό και το παιδί αυτό θα είναι ο Υιός του Θεού.
Έτσι η Παναγία δέχτηκε το Θεϊκό πρόσταγμα και ο Γαβριήλ αποχώρησε έχοντας εκπληρώσει το έργο του.
Γιατί είναι εθνική εορτή
Στις 25 Μαρτίου γιορτάζουμε την Επανάσταση του 1821 που έγινε εναντίον του τουρκικού ζυγού μετά από 400 χρόνια σκλαβιάς.
Η Επανάσταση της 25ης Μαρτίου του 1821 είναι ένας από τους σημαντικότερους σταθμούς στην ιστορία του Ελληνικού Έθνους. Ουσιαστικά, σηματοδοτεί την απελευθέρωση των Ελλήνων έπειτα από 400 χρόνια σκλαβιάς κάτω από τον Τουρκικό ζυγό. Τότε ξεκίνησε η προσπάθεια και η φροντίδα να ελευθερωθεί η Ελλάδα. Βέβαια η Επανάσταση εναντίον των Τούρκων δεν ξεκίνησε σ όλες τις περιοχές της χώρας μας την ίδια μέρα την 25η Μαρτίου.
Στη Μολδαβία ζούσαν και είχαν δραστηριοποιηθεί οι Φαναριώτες άρχοντες. Ήταν πολλοί Έλληνες που ασχολήθηκαν με το εμπόριο κυρίως σ΄ αυτή τη χώρα, διατηρώντας όμως τις Ελληνικές κοινότητες, που είχαν δημιουργήσει, αλλά και την ελληνική γλώσσα. Είχαν και ελληνικά σχολεία με Έλληνες δασκάλους για τα παιδιά τους.
Πρώτος ηγεμόνας της Μολδαβίας το 1709 ήταν ο Έλληνας Νικόλαος Μαυροκορδάτος, ο οποίος μαζί με άλλους αξιόλογους και δραστήριους Έλληνες που ζούσαν εκεί, άρχισαν και να ενισχύουν την Ελληνική Επανάσταση στη χώρα μας. Έλληνες που είχαν καταφύγει εκεί ήταν, ο Νικηφόρος Θεοτόκης, Γρηγόριος Γκίκας, Κ. Δαπόντε κ.α.
Σ’ αυτή τη χώρα οι ένοπλες συγκρούσεις είχαν αρχίσει πριν από τις 24 Φεβρουαρίου από τον Αλέξανδρο Υψηλάντη. Κατά την παράδοση, ο Παλαιών Πατρών Γερμανός ευλόγησε το λάβαρο της Επανάστασης στην Αγία Λαύρα στις 25 Μαρτίου. Ο γενικός ξεσηκωμός έγινε τότε, στις 25 Μαρτίου 1821 και αυτό θεωρείται η έναρξη της Επανάστασης.
Την ίδια ημέρα εορτάζεται επίσης και ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου, που είναι μια από τις μεγαλύτερες γιορτές της Χριστιανοσύνης. Είναι η ημέρα που ο Αρχάγγελος Γαβριήλ έδωσε στην Παναγία τον κρίνο και τις ανήγγειλε τη χαρμόσυνη είδηση για τη γέννηση του Χριστού.
Η Φιλική Εταιρεία
Η Ίδρυση της Φιλικής Εταιρείας έγινε το 1814. Ένα βράδυ εκείνης της χρονιάς, τρεις Έλληνες που ζούσαν στην Οδησσό, Νικόλαος Σκουφάς, Εμμανουήλ Ξάνθος, Αθανάσιος Τσακάλωφ, είχαν μια φιλική συνάντηση και ανάμεσα σε άλλα συζήτησαν γι΄αυτά που υπέφεραν οι Έλληνες στην πατρίδα που βρισκόταν κάτω από την Τουρκική κυριαρχία.
Εκείνη τη στιγμή φαίνεται ότι ο Ξάνθος έριξε την ιδέα να ιδρύσουν μια μυστική οργάνωση, που κύριο στόχο είχε να μάθουν με μυστικότητα οι Έλληνες την ιδέα μιας απελευθερωτικής κίνησης με τις δυνάμεις τους.
Κάποια γραπτά κείμενα παρουσιάζουν ότι την Εταιρεία αυτή φρόντισε να την δημιουργήσει ο Ιωάννης Καποδίστριας, ο οποίος εκείνη την εποχή ήταν Υπουργός των Ανατολικών Υποθέσεων της Ρωσικής Αυτοκρατορίας.
Από την ίδρυση της η Φιλική Εταιρεία φρόντιζε να έχει κοντά της με μυστικότητα ανθρώπους αλλά και εταιρείες που είχαν δημιουργήσει Έλληνες στις ξένες χώρες.
Οι Φιλικοί διαμόρφωσαν κανόνες οργανωτικής δράσης σύμφωνα με τους οποίους προβλέπονταν να φροντίσουν και να αποκτούν νέα μέλη, αλλά δεν έπρεπε να γίνεται γνωστό σε κανέναν, που δεν ήταν μέλος, ποιος ήταν ο σκοπός αυτής της εταιρείας. Τα ιδρυτικά μέλη της Εταιρείας είχαν αποφασίσει ότι το κάθε νέο μέλος που δεχόταν να συνεργασθεί με την Εταιρεία έπρεπε να δώσει τον Ειδικό Όρκο!
Ήταν ο Όρκος που αρχικά έλεγε ο ιερέας και επαναλαμβανόταν μετά οι άνθρωποι που διεκδικούσαν την ελευθερία τους.
“Ορκίζομαι, εις το όνομα του Παντοδύναμου μας Θεού,
εις το όνομα του Κυρίου μας Ιησού Χρηστού
και της Αγίας Τριάδος, να χύσω και την υστέραν
ρανίδα του αίματός μου, υπέρ πίστεως και Πατρίδος.
Ορκίζομαι, να μη βλέψω εις τα όπισθεν
εάν δεν αποδιώξω τον εχθρόν της Πατρίδος και της Θρησκείας μου
Ορκίζομαι: “Ταν ή επί Τας” και “Νίκη ή Θάνατος”
υπερ Πίστεως και Πατρίδος”.
Αλέξανδρος Υψηλάντης
Έκανε μια πρώτη αναγγελία τον Φεβρουάριο του 1821 μέσα στο σπίτι της οικογένειας του. Ήταν ένα αρχοντικό ωραίο και πάμπλουτο των Υψηλάντηδων στο Κισνόβι της Ρωσίας. Ο Αλέξανδρος κάλεσε τα αδέλφια του και τους είπε: “Όλα ας τα δώσωμε στην πατρίδα. Ας κινήσουμε τον ιερό αγώνα. Ναι, αδέλφια, λέει, όλα τα προσφέρομε θυσία πατριωτική. Και τα δυο εκατομμύρια, που η Κυβέρνηση κατά την συνθήκη, θα μας πληρώσει τον ερχόμενο Μάη. Δεν μπορούμε να περιμένουμε! Η εταιρεία μας είναι γνωστή. Ας προσφέρουμε και τα κτήματά μας στη Βλαχιά, αξίζουν έξι εκατομμύρια. Και τους μισθούς που παίρνομε από τη Ρωσία.
Ας δώσουμε και τους ίδιους τους εαυτούς μας στο βωμό της Πατρίδας. Έτσι θα εκτελέσωμε την παραγγελία του πατέρα μας και θα πάρωμε εκδίκηση για τα βασανιστήρια που υπέφερε ο παππούς μας και πέθανε απ’ αυτά.
Όλα ας τα δώσουμε στην πατρίδα. Ας κινήσουμε τον ιερό αγώνα. Διαβάστε την προκήρυξη. Την διάβασαν και γίνηκε δεκτή με μια καρδιά. Είναι και κάποια άλλη θυσία είπε ο Αλέξανδρος. Σηκώθηκε, βγήκε από το σαλόνι και πέρασε στο δωμάτιο που βρισκόταν η μητέρα του. Τη βρήκε εκεί με τον μικρότερο αδελφό του, δεκατεσσάρων χρόνων αγόρι, καθισμένο πλάι της. Αφού προσκύνησε τη μητέρα του, την τρανή Αρχόντισσα, της έδωσε το χέρι και την έσυρε σιγά στην αίθουσα που βρίσκονταν τα αδέλφια του, ο Δημήτρης, ο Νικόλας και ο Γιώργης.
Τότε της είπε: Μητέρα, η σωτηρία της πατρίδας μπορεί ν’ απαιτήσει και τη θυσία του κτήματος που έχομε στην Κοζνίτσα. Μας δίνει πενήντα τέσσερις χιλιάδες ρούβλια το χρόνο. Χαρίζεις αυτό το κτήμα, μητέρα στην Πατρίδα;”
Η Αρχόντισσα Υψηλάντισσα αναδάκρυσε γλυκά. Παιδιά μου, είπε, εγώ χαρίζω εσάς, τα φιλτάτα μου και θα λυπηθώ τα δυο εκατομμύρια ρούβλια;
Με τα τελευταία αυτά λόγια ήταν κι η προκήρυξη τελειωμένη. Και τότε υπόγραψε κι ο γιος: Αλέξανδρος Υψηλάντης.
Ήταν 16 Φλεβάρη 1821
Η ιστορική προκήρυξη του Αλέξανδρου Υψηλάντη
“Η ώρα ήλθεν, ω άνδρες Έλληνες!
Οι αδελφοί μας και οι φίλοι μας είναι πανταχού έτοιμοι. Οι Σέρβοι, οι Σουλιώται και όλη η Ήπειρος, οπλοφορούντες μας περιμένουν. Ας ενωθώμεν λοιπόν με ενθουσιασμόν! Η Πατρίς μας προσκαλεί! Η Ευρώπη προσηλώνουσα τους οφθαλμούς της εις ημάς, απορεί δια την ακινησία μας, ας αντηχησώσι λοιπόν όλα τα όρη της Ελλάδος από τον ήχον της πολεμικής μας σάλπιγγος και αι κοιλάδες από την τρομεράν κλαγγήν των αρμάτων μας. Η Ευρώπη θέλει θαυμάσει τας ανδραγαθίας μας, οι δε τύραννοι ημών θέλουσι φίγη απ’ εμπροσθέν μας.
Οι φωτισμένοι λαοί της Ευρώπης έχοντας πλήρη ευγνωμοσύνη δια τας προς αυτούς των προπατόρων μας ευεργεσίας, επιθυμούν την ελευθερίαν της Ελλάδος…. Οι στρατηγοί μας έμπειροι και όλοι οι ομογενείς γέμουσιν ενθουσιασμού!..
Ενώθηκε λοιπόν, οι ανδρείοι και μεγαλόψυχοι Έλληνες!
Εις τα όπλα λοιπόν, φίλοι, η Πατρίς μας προσκαλεί!
Αλέξανδρος Υψηλάντης
Τη 24η του Φεβρυαρίου 1821
Εις το γενικόν στρατόπεδον του Ιασίου”
Στην ουσία αναφερόμαστε στην ένοπλη εξέγερση των Ελλήνων εναντίον των Οθωμανών με σκοπό την ίδρυση ανεξάρτητου κράτους.
Γιορτάζουμε την ανεξαρτησία της Ελλάδας κι όπως και στην περίπτωση της 28ης Οκτωβρίου, έτσι και την 25η Μαρτίου γιορτάζουμε ουσιαστικά την έναρξη και όχι τη λήξη της επανάστασης.
Πιο συγκεκριμένα, η Επανάσταση, σε διπλωματικό επίπεδο, ξεκίνησε ήδη από τα τέλη Φεβρουαρίου του 1821 από τη μακρινή Μολδοβλαχία (σημερινή Ρουμανία) από τον πρίγκηπα Αλέξανδρο Υψηλάντη.
Στην Ελλάδα η εξέγερση ξεκίνησε από την Πελοπόννησο και γρήγορα εξαπλώθηκε στη Στερεά Ελλάδα κι από εκεί σε ολόκληρη τη χώρα.
Στην καλλιέργεια της εθνικής ταυτότητας που ήταν απαραίτητη για την εκκίνηση της Επανάστασης καταλυτικό ρόλο έπαιξε ο νεοελληνικός διαφωτισμός.
Από τους κυριότερους εκπροσώπους του υπήρξε ο Ρήγας Φεραίος ή Βελεστινλής, ο οποίος είχε γράψει και το περίφημο «καλύτερα μιας ώρας ελεύθερη ζωή, παρά 40 χρόνια σκλαβιά και φυλακή», φράση η οποία συνδέθηκε άρρηκτα με τον απελευθερωτικό αγώνα.
Σύμφωνα με τους λαϊκούς θρύλους η Επανάσταση ξεκίνησε από τα Καλάβρυτα και συγκεκριμένα από την Αγία Λαύρα.
Εκεί, ο μητροπολίτης Παλαιών Πατρών Γερμανός ύψωσε κρυφά τη σημαία της Επανάστασης στις 25 Μαρτίου 1821, δίνοντας το έναυσμα για τον απελευθερωτικό αγώνα.
25η Μαρτίου: Διπλή εορτή – Τι γιορτάζουμε
Το γεγονός αυτό καταγράφηκε ιστορικά και μάλιστα του δόθηκε έμφαση καθώς συσχέτιζε κατά κάποιον τρόπο την Εκκλησία και τη θρησκευτική παράδοση με την Επανάσταση.
Επίσης, σύμφωνα με μια άποψη η ημερομηνία επιλέχθηκε αφενός λόγω της θρησκευτικής σημασίας της και αφετέρου γιατί πίστευαν ότι την ημέρα εκείνη θα μπορούσαν να κρύψουν την Επανάσταση μέσα στους θρησκευτικούς πανηγυρισμούς.
Έτσι, η επέτειος εορτασμού του ιστορικού αυτού γεγονότος καθορίστηκε να γίνεται κάθε χρόνο στις 25 Μαρτίου.
Αξίζει να σημειωθεί πως ο Μητροπολιτικός Ναός των Αθηνών θεμελιώθηκε την 25 Δεκ. 1842 και αφιερώθηκε στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου για να τιμηθεί η 25 Μαρτίου 1821.
Πότε και πώς καθιερώθηκε
Ο εορτασμός της Επανάστασης την 25η Μαρτίου καθιερώθηκε το 1838 με το Βασιλικό Διάταγμα της Κυβέρνησης Όθωνος και συγκεκριμένα του Γεώργιου Γλαράκη, γραμματέα της Επικρατείας (υπουργού) επί των Εκκλησιαστικών, Δημοσίας Εκπαιδεύσεως και Εσωτερικών.
Ο Όθωνας προσπαθούσε να ενισχύσει τη δημοτικότητά του προσεταιριζόμενος την απήχηση των εκφραστών της Ορθοδοξίας, και ενδεχομένως σε αυτό να οφείλεται η θρησκευτική χροιά του διατάγματος και η καθιέρωση της εορτής.
Ωστόσο, κατά τον πρώτο εορτασμό της επετείου, το 1838, από τους ξένους πρέσβεις και προσωπικό πρεσβειών απουσίασαν από την εορτή μόνο αυτοί της Ρωσίας και της Αυστρίας με τους υπαλλήλους τους.
Ο πρώτος εορτασμός στην Αθήνα όπου συμμετείχαν ο Βασιλιάς Όθων και η Βασίλισσα Αμαλία, πολιτικές και στρατιωτικές αρχές και πλήθος λαού, έγινε στον Ναό της Αγίας Ειρήνης.
Το 1839, ο Αμβρόσιος Φραντζής αναφέρει ότι η 25η Μαρτίου ήταν ημέρα «ρητή και εμφυτευμένη εις τας καρδίας των Πελοποννησίων κτλ. ως ημέρα ενάρξεως της ελληνικής επαναστάσεως», ενώ ο ίδιος παρουσιάζει τα γεγονότα στα οποία η 25η Μαρτίου είναι μια από τις ημέρες των πρώτων ενεργειών που άρχισαν μετά τα μέσα Μαρτίου και όχι «ημέρα ενάρξεως».
Μετά την επίσημη καθιέρωση του εορτασμού, και ιδίως το 1841, έγινε προσπάθεια οικειοποίησης της επετείου από την αντιπολιτευόμενη αντι-οθωνική μερίδα, με ιδιωτικούς εορτασμούς στους οποίους προβαλλόταν ιδιαίτερα η μορφή του Κοραή.
Η εορτή συνέχισε να είναι αντικείμενο κομματικών και τοπικιστικών αντιπαραθέσεων: ιδιαίτερες αντιδράσεις προκάλεσε το 1846 και 1847 η απόφαση του πρωθυπουργού Κωλέττη για την πραγματοποίηση επίσημης τελετής στον τάφο του Ρουμελιώτη οπλαρχηγού Γεώργιου Καραϊσκάκη στο Φάληρο, καθώς θεωρήθηκε ότι οδηγούσε σε ταύτιση της Επανάστασης με ένα πρόσωπο.
Έως το 1875 ο στρατός βρισκόταν παρατεταγμένος κατά μήκος της διαδρομής της βασιλικής πομπής από τα ανάκτορα προς την εκκλησία και αντίστροφα.
Πηγή :ipaideia.gr
