Του Δημοσθενη Δαββετα ,καθηγητή φιλοσοφίας της τεχνης ποιητη,εικαστικου, γεωπολιτιστικου αναλυτη.
Να μαθουμε απο τους ηρωες.
Όταν έρχεται η ώρα να γίνει λόγος για γεγονότα καθοριστικά ,που σημάδεψαν διαχρονικά την πατρίδα μας, ως έθνος ,ως ταυτότητα, ως ιστορική συνείδηση και μνήμη, κοντολογίς ως συλλογικό πρόσωπο, δεν μπορούμε να μην μνημονευσουμε ,αλλα κυρίως δεν μπορούμε να παραβλέψουμε κάποιες έννοιες ,κάποιες λέξεις-κλειδιά ,που έχουν σηματοδοτήσει τον κεντρικό πυρήνα των σκέψεων, των δράσεων μας ,γενικώς της συμπεριφοράς μας. Κι όταν μιλάω για συμπεριφορά αναφέρομαι οχι απλά σ’αυτήν κάποιων κατοίκων της χώρας , αλλά σ’αυτήν των πολιτών που συνειδητά κατοικούν την χώρα αυτή που λέγεται Ελλάδα.
Και μπαίνω κατευθείαν στο θέμα μας γιατί η σπατάλη χρόνου δεν μας επιτρέπεται απόψε . Ποια είναι η αιτία που συγκεντρωθήκαμε εδώ; Συγκεντρωθήκαμε για να τιμήσουμε την ηρωική στάση κι αυτοθυσία των Κερκυραιων της ΕΛΔΥΚ στην Κύπρο κατά την διάρκεια της βάρβαρης εισβολής των δυνάμεων του Αττίλα και της παράνομης κατοχής του βόρειου τμήματος του νησιού.
Και χρησιμοποιώ την λέξη θυσία, η αν θέλετε αυτοθυσία ,γιατί κατά την διάρκεια της Τουρκικής εισβολής ,αρκετοί απο αυτούς τους στρατιώτες Κερκυραίους έχασαν την ζωή τους. Στερήθηκαν το πιο όμορφο και αναντίρρητα αγαθό : την ζωή τους. Στο όνομα της υπεράσπισης της Κύπρου συμπεριφέρθηκαν με ηρωισμό κι αυτοθυσία. Υπερασπίστηκαν τον Ελληνισμό.
Γιατί μπορεί η Κύπρος στα χαρτιά και στην διοικητική τυπικότητα να’ναι ενα άλλο κράτος ,όμως ,η γλώσσα ,η ιστορία ,οι πολιτισμικές αξίες κι αρχές είναι κοινές. Ελλαδίτες και Κύπριοι αποτελούν μια οικογένεια . Και στα πλαίσια υπεράσπισης αυτής της εδαφικής και πολιτισμικής οικογένειας έδωσαν την μάχη τους οι Κερκυραίοι αγωνιστές ,οι Κερκυραίοι πατριώτες.
Η υπεράσπιση της πατρίδας και του πολιτισμού της ,ενος πολιτισμού που είναι η βάση και οι ρίζες του Δυτικού πολιτισμού, της ελευθερίας και της Δημοκρατίας ,είναι από μόνη της ηρωική πράξη. Πρόκειται για μία πράξη που εμπεριέχει την θυσία ,την αυτοθυσία. Η θυσία ως πολιτισμικος ορος υπήρξε πάντοτε κάτι το σημαντικό στον Ελληνικό πολιτισμό. Είτε πρόκειται για τις μικρές θυσίες που κάνουμε στην καθημερινότητα μας για την οικογένεια, τους συνανθρώπους μας, τα παιδιά μας, τους γονείς μας, την φιλια, τον ερωτα, τους συμπολιτες μας ,τις ατομικες η συλλογικες αναγκες και στοχους, ειτε προκειται για θυσια προς υπερασπιση της πατριδας, προκειται για εκείνη την θυσία που είναι θεμελιωμένη στην υπεράσπιση ,οχι μόνον υλικών κι εδαφικών πραγμάτων ,αλλά επίσης και κατά την γνώμη μου κυρίως ειναι θεμελιωμένη στην υπεράσπιση ιδανικών ,αξιών ,τρόπου και στάσης ζωής. Η άμυνα της Κύπρου εναντίον της βάρβαρης εισβολής των Τούρκων είναι μια πράξη υπεράσπισης οχι μόνο εδάφους αλλά και πολιτισμού . Η ηρωική αυτοθυσία όσων έπεσαν τότε, αλλά κι εν προκειμένω των Κερκυραίων, είναι μια ηρωική αυτοθυσία υπεράσπισης του Ελληνισμού ως σύνολο, ως γη και πολιτισμό.
Ήδη απο την αρχαιότητα γνωρίζουμε οτι σε καταστάσεις υψηλού κινδύνου ,όπως είναι αυτός της απειλής εναντίον της πατρίδας, οι Έλληνες λειτούργησαν ως μια οντότητα, ως ενα συλλογικό πρόσωπο.
Να θυμηθώ την Τροία ,όταν οι Έλληνες έγιναν ενα πρόσωπο ,για να υπερασπιστούν την αδικία πουχε γίνει στην πατρίδα τους. Κι εδώ θέλω να τονίσω το εξής. Υπάρχει μια τάση υλιστών ιστορικών που ερμηνεύουν τέτοια γεγονότα μόνο με κριτήρια οικονομικής ισχύος κι επιβολής. Λαθεύουν. Η υλιστική αντίληψη ως η μόνη εξήγηση ιστορικών δράσεων είναι λειψή. Ξεχνούν οτι εξ ίσου ,για να μην πω πιο ισχυρές είναι οι αιτίες πολιτισμικών μαχών , πολέμου αξιών, Πολιτισμού και τρόπου ζωής. Άλλωστε η σημερινή εποχή μας τοχει επιβεβαιώσει με την παγκόσμια σύγκρουση πολιτισμών που βιώνουμε έντονα σήμερα.
Οι Έλληνες στην Τροία υπερασπίστηκαν τον πολιτισμό τους, τα ήθη και τα έθιμα τους,τις αξίες τους. Υπερασπίστηκαν τις βάσεις του ελληνικού πολιτισμού,όπως την δημιουργική ατομικότητα (κι οχι τον ατομισμό), την Δημοκρατία, την αυτονομία, την συνειδητή συλλογικότητα εναντίον της ασυνείδητης μαζικής συμπεριφοράς του όχλου , το γνωθι σαυτον ως ατομική κι οικουμενική αναγκαιότητα του ευ ζην, την ολική συμπεριφορά ,δηλαδή την έννοια του μέτρου και της ισορροπίας μεταξύ εσωτερικής ζωής κι εξωτερικής καθημερινότητας ,για να χρησιμοποιήσω την σκέψη του Αριστοτέλη.
Σ’αναλογα πλαίσια δεν κινήθηκαν επίσης οι Έλληνες για να στηρίξουν ,παρά τις τόσες δυσκολίες, τον Μ.Αλέξανδρο ,όταν βάδισε εναντίον των Περσών ; Διαβάζοντας τον Πλούταρχο γίνεται αμέσως αντιληπτόν οτι ,εκτός της εδαφικής προστασίας της Ελλάδας ,ο μέγας αυτός στρατηλάτης , ήθελε να μεταφέρει κι ενα πολιτιστικό μήνυμα,αυτό του Ελληνισμού και των αξιών του.
Αλλά και στο Βυζάντιο σε διαφορετικές περιπτώσεις ,όπως και στην σύγχρονη ιστορία μας, είτε πρόκειται για την μικρά Ασια, είτε πρόκειται εναντίον του φασισμού και του Ναζισμού, οι Έλληνες επαλήθευσαν αυτό το χαρακτηριστικό τους: όποτε χρειάστηκε, λειτούργησαν ως ενα συλλογικό πρόσωπο, ως ενα ισχυρό κι αδιαίρετο όλον.
Στα πλαίσια αυτά πρέπει να ιδωθεί κι η στάση των Κερκυραίων μαχητών στην Κύπρο. Υπερασπίστηκαν μεν το απειλούμενο έδαφος ,αλλά ταυτόχρονα υπερασπίστηκαν τον Ελληνικό πολιτισμό. Υπερασπίστηκαν τις αξίες του,την γλώσσα, την ελευθερία,τον αδέσμευτο στοχασμό, την πατρίδα, την φιλία, τον έρωτα , την ομορφιά ως το αδιάσπαστο τρίγωνο που μας δίδαξε ο σοφός Πλάτωνας, δηλαδή την ομορφιά ως ωραίον ,καλόν κι αληθές. Υπερασπίστηκαν τον σεβασμό των γενεών,την αγάπη για την Σοφία και τον διάλογο, την φιλοξενία, την αλληλεγγύη, την οικουμενικότητα, την αγάπη ,τον σεβασμό στα ιερά και την θρησκεία ,κοντολογίς υπερασπίστηκαν τα ιδεώδη και τις πανανθρώπινες αξίες του Ελληνισμού. Οι Κερκυραίοι μαχητές στην
Κύπρο λειτούργησαν ως φορείς πολιτιστικών Θερμοπυλών.
Αγωνίστηκαν επίσης για να διαφυλάξουν και μια άλλη έννοια που είναι ελληνική πρόταση κι υπερισχύει του δικαίου της δύναμης που κυριαρχεί σήμερα παγκοσμίως. Αγωνίστηκαν στην υπηρεσία της Ηθικής. Το δίλλημα του Αγαμέμνονα να θυσιάσει η οχι την κόρη του την Ιφιγένεια είναι το δίλλημα που γεννά την Ηθική ως στάση ζωής. Ανάμεσα στην ζωή της πολυαγαπημένης του κόρης και στην ανάγκη της θυσίας της για το καλό της πατρίδας και του Ελληνισμού, μετά απο οδυνηρους δισταγμούς, αποφάσισε να θυσιάσει το παιδί του για το καλό της πατρίδας. Η στιγμή της απόφασης του Αγαμέμνονα είναι κι η στιγμή της γένεσης της ηθικής ως στάση ζωής ,ως αυτοθυσία,ως θυσία. Άλλωστε όπως είναι γνωστό απο τ’αρχαια κείμενα ,ακριβώς γιατί οι θεοί είδαν την στάση αυτή της Ηθικής πίστης του Αγαμέμνονα, γι’αυτο ακριβώς και δεν επέτρεψαν να χάσει την ζωή της η Ιφιγένεια. Η προσήλωση του πατέρα της στην υπηρεσία της πατρίδας της χάρισε την ζωή.
Ηρωισμός, αυτοθυσία κι Ηθική λοιπόν συμπορεύτηκαν μέσα απο την γενναία συμπεριφορά των Κερκυραίων στρατιωτών στην Κύπρο. Ο ηρωισμός τους νίκησε κάθε φόβο. Ο ήρωας, πάνω απ’ολα σημαίνει οτι κάποιος προβαίνει σε μια γενναία πράξη ως του σημείου της αυτοθυσίας. Υπερασπίζοντας μια συλλογική πολιτισμική ( κι εδώ εμπεριέχεται και το εδαφική) αξία οι ήρωες ,ως παραδόσεις και παρόν ταυτόχρονα , δεν ξεχνιούνται. Βάζουν τις βάσεις για το μέλλον. Ζουν διαχρονικά δια μέσω της συλλογικής ιστορικής μνήμης. Γίνονται πρότυπα θαυμασμού και Μίμησης.
Δεν φτάνει όμως απλά να θαυμάζουμε τους ήρωες ,να τους μετατρέπουμε σε θρύλους ,παραμύθια η ακόμη να γράφουμε σε κονκάρδες “δεν ξεχνω”. Όχι δεν φτάνει. Χρειάζεται ν’αναλυουμε, να εμφυτευουμε τον σπόρο των νοημάτων της συμπεριφοράς τους στις νεότερες γενιές που είναι και παρόν και μέλλον. Τους ήρωες πρέπει να τους μιμουμαστε. ΝΑΙ. Όταν μιλάω όμως για Μίμηση δεν εννοώ μια α-συνειδητη μηχανική συμπεριφορά αλλά κυρίως μια εν-συνειδητη ηθική συμπεριφορά, που έχει εμπεδώσει τις αξίες και τα ιδεώδη όσων πάλεψαν ηρωικά για την πατρίδα.
Από το ενα ακρο του Ελληνισμού την Κέρκυρα του Ιονίου ,ως το άλλο άκρο του Ελληνισμού, την Κύπρο της Ανατολικής Μεσογείου οι Κερκυραίοι μαχητές, μας προσέφεραν κι ενα σχέδιο πατρίδας για την οποία πρέπει αγωνιστούμε και να την υπερασπίσουμε. Απο το Ιόνιο ως το Αιγαίο η Ελλάδα μπορεί να ζει και ν’ αναπνέει ΜΟΝΟ μέσα απο την εμφύτευση της πολιτισμικής της ρίζας σε κάθε νέο Έλληνα. Είναι η νέοι μας που θα δώσουν υγιείς καρπούς.
Όμως κάτι τέτοιο μπορεί να γίνει εφικτό όταν οικογένεια, παιδεία και πολιτεία συνυπάρξουν ισορροπημένα. Η Πολιτική της χώρας μας είναι αναγκαίο να κινηθεί στα πλαίσια αυτής της γεωπολιτιστικης στρατηγικής. Ο γεωπολιτισμος είναι η νεα πραγματικότητα.
Ας μάθουμε απο τους ήρωες μας. Δεν φτάνει μόνο ο “ρεαλισμός” των διεθνών συμμαχιών και της διεθνούς στρατηγικής για να δικαιωθεί η Κύπρος. Είναι αναντίρρητα καθοριστική η διεθνής διπλωματία. Το ίδιο όμως καθοριστική είναι και η ορθή μετάδοση του πνεύματος του ηρωισμού. Να μην μας φοβίζει η λεγόμενη ” παντοδυναμη” Τουρκία. Συν Αθηνα και χειρα κινει έλεγαν οι Αρχαίοι μας. Έτσι κι εμείς. Εκτός απο την ενεργοποίηση του τόσο αναγκαίου διεθνούς παράγοντα , η πρώτη αναγκη μας είναι να ενεργοποιήσει καθένας απο εμάς τον “ήρωα” μέσα του. Ήρωες στην καθημερινότητα μας ,στους εαυτούς και συνανθρώπους μας. Αλλά και ήρωες στην αποφασιστικότητα για την υπεράσπιση της πατρίδας μας.
Η ιστορία μας το επιβεβαιώνει . Δεν θα συμφωνούσαν οι ξένες δυνάμεις να χτυπήσουν την Τουρκία στην ναυμαχία του Ναυαρίνου ,αν δεν είχαν πειστεί απο τον λυσσαλέο,γεμάτο ηρωισμό κι αυτοθυσία των Ελλήνων Αγώνα για Ελευθερία. Ο Κολοκοτρώνης, ο Αθανάσιος Διάκος, ο Παπαφλέσσας, ο Καραϊσκάκης, η Μπουμπουλίνα, η Μαντώ Μαυρογενους ,ο Μιαούλης ,ο Κανάρης και τόσοι άλλοι επώνυμοι κι ανώνυμοι, είχαν πείσει τους ξένους οτι δεν υπήρχε άλλη επιλογή παρά η ελευθερία των Ελλήνων κι ανεξαρτησία τους.
Τέτοια μαθήματα ηρώων πρέπει να παίρνουμε όλοι μας κι ειδικά οι νέοι. Ας ξυπνήσουμε μέσα μας τον ήρωα. Ας τον γνωρίσουμε ,ας διδαχτούμε απο αυτόν. ” Ας τον έχουμε έτοιμο, όταν χρειαστεί κι όταν οι συνθήκες υπεράσπισης της πατρίδας μας το επιβάλλουν.
” Καθένας είναι καλλιτεχνης” έλεγε ο σπουδαίος καλλιτέχνης Γοζεφ Μποις. Κι εγω παραφραζω “καθένας μας είναι εν δυνάμει ήρωας. Ας τον ωθηθήσουμε να γίνει εν ενεργρια.
