Κλιντ Ίστγουντ. Ο άνθρωπος χωρίς ονομα.
Δημοσθένης Δαββετας Καθηγητής Φιλοσοφίας της Τέχνης ,ποιητής, εικαστικός, γεωπολιτιστικος αναλυτής.
Ο Κλιντ Ίστγουντ ,θα μπορούσα να πω οτι είναι ,μια εγγύηση ποιότητας στον κινηματογράφο. Είτε ως ηθοποιός ,είτε ως σκηνοθέτης ,κάθε ταινία του σημαδεύει την συλλογική μνήμη κι εγγράφεται βαθιά στο μυαλό των ανθρώπων. Έχει καταφέρει να βρει τον χρυσό συνδυασμό έτσι ώστε , τα φιλμς που παίζει η που γυρίζει ως σκηνοθέτης ,να ισορροπούν γόνιμα μεταξύ του μηνύματος που θέλει να περάσει και της αποδοχής τους απο το ευρύ, πλατύ κοινό διεθνώς.
Κι όμως η επιτυχία του δεν ήταν εξ’αρχης δεδομένη . Τίποτα δεν έδειχνε οτι θαχε τέτοια πορεία. Γιατί ο Κλιντ Ίστγουντ μοιάζει με το παλιό κρασί. Όσο περνάει ο καιρός τόσο καλύτερος γίνεται παρα το οτι έχει περασμένα σήμερα τα ενενήντα του. Ο χρόνος λειτουργεί υπέρ του. Τον ενδυναμώνει αντι να τον φθείρει. Κι αυτό συνήθως γίνεται στην ζωή, σ’ολα τα επίπεδα της ,όταν κάποιος έχει πολλά να πει,όταν είναι διαρκώς ανήσυχος, αναζητεί ασταμάτητα και όταν βέβαια εχει το άγχος του θανάτου σαν σκια που τον ακολουθεί μόνιμα. Επίσης αυτή η προοδευτικά έντονη με την ηλικία δημιουργικότητα συχνά οφείλεται και στην έλλειψη σημείων αναφοράς. Δηλαδή όταν κάποια άτομα για λόγους οικογενειακούς η προσωπικούς, δεν μένουν σταθερά σε ένα μέρος ,αλλά αλλάζουν τόπους διαμονής και βρίσκονται σε μια διαρκή μετακίνηση και κινητικότητα. Κάτι ανάλογο συνέβη και στην περίπτωση του Κλιντ Ίστγουντ. Απο παιδί μετακινείτο οικογενειακώς και βέβαια την σπουδαία καριέρα του στον κινηματογράφο την ξεκίνησε ουσιαστικά όχι απο την χώρα του την Αμερική αλλά από την Ευρώπη και συγκεκριμένα απο την Ιταλία. Θα έλεγα ότι ανήκει σ’αυτην την κατηγορία των καλλιτεχνών που δεν εγκαταλείπουν μόνιμα την πατρίδα τους για να σταδιοδρομησουν έξω από αυτήν, αλλά χρησιμοποιούν την επιτυχία τους στο εξωτερικό για να επιστρέψουν θριαμβευτές στα πάτρια εδάφη.
Ο Κλιντ Ίστγουντ γεννήθηκε στις 31 Μαΐου του 1930 στο Σαν Φρανσίσκο της Καλιφόρνιας στις ΗΠΑ. Ήταν η εποχή της μεγάλης Ύφεσης του 1929. Κι η οικογένεια του υπέστη οικονομική καταστροφή. Πολλοί τότε εγκατέλειπαν την χώρα για να πάνε στο εξωτερικό. Η οικογένεια όμως Ίστγουντ προτίμησε να μείνει. Αλλά έψαχνε παντού δουλειά με αποτέλεσμα ο πατέρας του ν’αλλάξει παρα πολλές πολιτείες στην εργασιακή του περιπλάνηση, πρίν κάποια στιγμή εγκατασταθεί οικογενειακώς στο Πιντμοντ της Καλιφόρνιας το 1940. Αυτά τα δέκα περίπου χρόνια της οικογενειακής περιπλάνησης και ταλαιπωρίας σημάδεψαν καθοριστικά τον νεαρό Κλιντ Ίστγουντ. Δεν είχε σταθερές παρέες και σταθερούς συμμαθητές στο σχολείο, δεν είχε κοντολογίς σταθερά σημεία αναφοράς ,τόσο αναγκαία και χρήσιμα για την παιδική μας ηλικία. Του δημιούργησε μια μοναχικότητα ,μια σιωπηλή εσωτερικότητα, αλλά και μια πρόωρη ωρίμανση αυτοσυγκράτησης. Τον έκανε ναχει την ψυχολογία του Οδυσσέα, δηλαδή να ονειρεύεταικαι να σκέπτεται διαρκώς ψάχνοντας λύσεις δίχως να τις εκμυστηρεύεται εύκολα. Αυτό το σιωπηλά και στρατηγικά πολυμήχανο του δημιούργησε την ψυχολογία του “Κανένα ” που παντού μπορούσε να υπάρξει,να προσαρμοστεί, έχοντας πολλαπλές προσωπικότητες ως “πατριδα” .Ο Κλιντ Ίστγουντ ενοχλημένος που ήταν σε μόνιμη αστάθεια ,και δεν είχε σταθερούς φίλους ,αντί να γίνει εξωστρεφές νευρικό παιδί ,έγινε κάπως εσωστρεφές ,το οποίο και έδειχνε ήρεμο, συγκρατημένο και σιωπηλό όπως έλεγαν οι γύρω του. Όταν όμως κάποια στιγμή χρειαζόταν ν’αντιδρασει τότε όλοι ξαφνιαζοντουσαν με την γρήγορη και συχνά αποφασιστική ,στα όρια κάποιες φορές της βίας, αντίδραση του. Σιωπηλός λοιπον, η αν θέλετε λιγομιλητος ,με αντιδράσεις συνειδητές που δεν έδειχνε όμως ώσπου ναρθει η στιγμή ,ο νεαρός Οδυσσέας- Κλιντ ,όπως λένε όσοι τον γνώρισαν τότε πριν γίνει διάσημος, είχε την φήμη του συντηρητικού παρότι η πολλαπλή του προσωπικότητα ήταν δείγμα μοντέρνας ζωής . Οι συνεχείς μετακινήσεις, του έφτιαξαν μια δική του πιο “παληα” Αμερική με τις αξίες του πατριώτη υπερασπιστή . Άλλωστε είχε τέτοια αγωγή ώστε η πατρίδα κι οι αξίες της ναχουν πρωταρχική θέση στην ζωή του. Πάντως απο πολύ νωρίς φανέρωσε κι υπηρέτησε την ανάγκη για υπερασπιση αυτού του τρόπου ζωής.
Κατά την διάρκεια του Κορεατικου πολέμου στρατευτηκε. Υπηρέτησε επίσης μέρος της θητείας του στην Καλιφόρνια. Μετά το 1953 ,όταν τελείωσε η στρατιωτική του θητεία , είχε ενα μεγάλο πάθος κι όνειρο. Ήθελε να μπει στον κινηματογράφο και να βρει εκεί την σταθερή “πατριδα” που αναζητούσε. Ήθελε να ενσαρκώσει μέσα απο τους ήρωες και χαρσκτηρες που θα έπαιζε τις αξίες του για την Αμερική. Αξίες όμως που θαταν ταυτόχρονα πανανθρώπινες μιας και το Αμερικανικό Μωσαϊκό ζωής μπορούσε να εξωτερικευτει παγκοσμίως ,διεθνώς. Μετακόμισε λοιπόν στο Χόλιγουντ, την γη του κινηματογράφου, περιμένοντας υπομονετικά την στιγμή που θα του δινόταν η ευκαιρία να κάνει πράξη το όνειρο του. Ήταν το 1954 σ’ενα δοκιμαστικό της Universal που πέτυχε να εξασφαλίσει ένα συμβόλαιο 40 εβδομάδων ,για να παίξει σε μια σειρά απο πολύ μικρούς ρόλους στις ταινίες τρόμου του Τζακ Αρνολντ , ” Τρομαγμενη πολιτεια” (” Tarantula” το 1955) και “Revenge of the Creature”. Ακόμη κι αν τότε άμεσα δεν είχε συνέχεια και δεν ανανεώθηκε το συμβόλαιο του,εν τούτοις φάνηκε εξ αρχής η πορεία που θ’ακολουθουσε και τους χαρακτήρες που θα επλαθε στην συνέχεια στον κινηματογραφο. Ήταν ο τίμιος η αν θέλετε ο δίκαιος ,εκδικητής,ο μοναχικός ,ο λιγομιλητος ,ο απρόβλεπτος , ο καθημερινός πολίτης, ο ανθρώπινος με τον δικό του τρόπο ,στοιχεία δηλαδή που είχε η προσωπικότητα του απο την παιδική του ηλικία. Αυτούς τους τύπους κινηματογραφικων ηρώων υπηρετεί ως σήμερα στην κινηματογραφική του πατρίδα. Είτε ως ηθοποιός είτε ως σκηνοθέτης, ενσαρκώνει έναν γενικώς μοναχικό, ήσυχο άνθρωπο ,που κάποια στιγμή αδικείται κι εκρήγνυται διεκδικώντας το δίκιο του.
Η ως τώρα καλλιτεχνική του ζωή χαρακτηρίζεται σπο δύο μεγάλες περιόδους : αυτήν ως ηθοποιός κι αυτήν ως σκηνοθέτης.
Ως ηθοποιός έκανε το μεγάλο βήμα διεθνούς αναγνώρισης όχι στις ΗΠΑ αλλά δια μέσου της Ιταλίας. Ήταν τότε που υποδυθηκε τον ” Ανθρωπο χωρίς ονομα”. Ως σωστός Οδυσσέας έπαιξε έναν λιγομιλητο ,θαραλλεο, αλλά πολυμήχανα σκεπτόμενο πιστολα ,στωικο και κρυφά βάναυσο. Ήταν την εποχή που ξεκίνησε να γυρίζει τα φιλμς απο την τριλογία της σειράς των σπαγγέτι Γουέστερν του Σέρτζιο Λεόνε. Τα “Για μια χούφτα δολλαρια” 1964), “Μονομαχια στο Ελ Πασο “(1965) και ” ο καλός ο κακός κι ο ασχημος”(1966). Όταν το 1967 οι τρείς αυτές ταινίες προβλήθηκαν στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, έτυχαν πλατιάς αναγνώρισης κι είχαν τεράστια επιτυχία. Η πολυπρόσωποι και διαφορετικοί χαρακτήρες που έπαιξε η που βίωσε κινηματογραφικα, θυμίζουν λίγο τους πολλούς εκδοτικούς χαρακτήρες του μεγάλου ποιητή Φερνάντο Πεσσόα, του οποίου το όνομα στα Πορτογαλικά σημαίνει “Κανενας”. Ο Κλιντ Ίστγουντ επιτέλους υποδυθηκε τον εαυτό του,την προσωπικότητα του και πέτυχε να γίνει αστέρι πρώτου μεγέθους και ξαφνικά περιζήτητος ηθοποιός. Το όνειρο του να μπει για τα καλά στον κινηματογράφο είχε αρχίσει να γίνεται πραγματικότητα με τον καλύτερο τρόπο. Το 1968 πρωταγωνίστησε στο πρώτο του Αμερικανικό γουέστερν το “κρεμαστε τους ψηλα”, σε σκηνοθεσία του Τεντ Ποστ. Επρόκειτο γι’απομιμηση των ιταλικών Γουεστερν-σπαγγετι. Η ιταλική επιτυχία του Ίστγουντ είχε από την μια εκνευρίσει τους Αμερικανούς παραγωγούς που ήθελαν ναναι πρώτοι σ’αυτα, απο την άλλη όμως αποφάσισαν ν’αντιγραψουν αυτό το είδος κινηματογράφου και να το Αμερικανοποιησουν. Ο Ίστγουντ λοιπόν ήταν η καλύτερη περίπτωση γι’αυτο μιας και ήταν απο τους πρωταγωνιστές του είδους και μάλιστα ήδη διάσημος. Ο Ίστγουντ το κατάλαβε αυτό και θέλησε να γίνει ο ίδιος παραγωγός της ταινίας αυτής. Κι έτσι έγινε. Δημιούργησε την νεοσύστατη εταιρεία του και της έδωσε το όνομα “Malpaso”που στα ιταλ6ικα σημαίνει “κακη κινηση ” προφανώς σαν ενα είδος “μεταμελειας” προς την Αμερικανική παραγωγή ,λόγω της πριν συνεργασίας του με τον Σέρτζιο Λεόνε. Την ίδια χρονιά συνεργάστηκε με τον Ντον Σιγκελ στο πετυχημένο αστυνομικό δράμα “Το δίκιο σου το παίρνεις με αιμα”. Με τον Σιγκελ επίσης συνεργάστηκε στο γουέστερν ” Οι γύπες πετούν χαμηλα” ,στο φυσιολογικό θρίλερ “Ο Προδοτης”, και στην πασίγνωστη ταινία ” Αποδραση απο το Αλκατραζ”. Η κορύφωση της συνεργασίας τους ήταν στην δημιουργία του κινηματογραφικού ήρωα ,του αποτελεσματικού με αδίστακτους τρόπους επιθεωρητή Χαρι Καλαχαν ,στην ταινία “Ο βρωμικος Χαρι”. Απο τον Ντον Σιγκελ ο Κλιντ Ίστγουντ έμαθε τα βασικά μυστικά της σκηνοθεσίας. Πήρε τις βάσεις για το δεύτερο μέρος της καλλιτεχνικής του ζωής ,αυτό που κατά βάθος πάντα ήθελε : να περάσει πίσω απο την κάμερα, να γίνει σκηνοθέτης. Δεν ξέχασε ποτέ τον Σιγκελ τον δάσκαλο του. Σε κάθε ευκαιρία που του δινόταν του απένειμε τα εύσημα δείχνοντας του πάντα την ευγνωμοσύνη του για ο,τι του δίδαξε κι ο ίδιος μετεπλασε στην συνέχεια με τον δικό του τρόπο φτιάχνοντας την γνωστή σήμερα σκηνοθετική “γλωσσα” του Κλιντ Ίστγουντ. Το 1971 ξεκίνησε λοιπόν να σκηνοθετεί ο ίδιος με ταινίες θρίλερ, γουέστερν και κατασκοπίας αντίστοιχα, όπως τα φιλμς ,”Η νύχτα της εκδικησεως”, ο “περιπλανώμενος πιστολερο”, “Εκδικητής εκτός νομου”, “Ο δολοφόνος των Αλπεων”. Σ’ολες ήταν πρωταγωνιστής και βέβαια σ’ολες προσπάθησε να εξανθρωπισει την αρχετυπική εικόνα του εκδικητή Ίστγουντ. Σκηνοθέτησε και πολλές άλλες ταινίες ,μεταξύ αυτών, ως λάτρης ο ίδιος της τζαζ μουσικής, και την ταινία “Bird” για τον σπουδαίο σαξοφωνίστα Τσάρλι Πάρκερ. Συνεργάστηκε με μεγάλα ονόματα του Χόλυγουντ ,όπως μεταξύ άλλων, τον Κέβιν Κοστνερ, την Μεριλ Στριπ,κλπ. Δραπέτες,αστυνομικοί,πράκτορες,φωτογράφοι, δολοφόνοι,πολιτικοί,δημοσιογράφοι,μελλοθανατοι, κι άλλοι χαρακτήρες, γενικώς εκκεντρικα πρόσωπα, γίνονται ήρωες του κινηματογραφικού σύμπαντος του Ίστγουντ. Μέχρι και διαστημική περιπέτεια γύρισε αρχές του 2000 ,το “space Cowboys”,όπως και τις πασίγνωστες ταινίες του με πολιτικά κριτήρια “Gran Torino” και “Invictus”, όπου στην πρώτη ,ο συντηρητικός πολιτικά πρωταγωνιστής υπερασπίζεται έναν φτωχό Ασιατη, θύμα κλοπής,ενώ στην δεύτερη επικεντρώνεται στην προσπάθεια του Νέλσον Μαντέλα να ενώσει φυλετικά την διχασμένη χώρα του. Παρότι συντηρητικός ο Ίστγουντ στις πράξεις του υπηρξε προοδευτικός . Τιμήθηκε με Όσκαρ αλλά και χρηστηκε ιππότης της Γαλλικής Λεγεώνας απο τον Γάλλο πρόεδρο Ζακ Σιράκ.
Η ζωή του είναι γεμάτη από ερωτικές περιπέτειες,έκανε δύο γάμους κι απέκτησε οκτώ επισήμως παιδιά. Ακόμη και σήμερα στα περασμένα 90του ετοιμάζει λενε νεο φιλμ. Μια πλήρης ζωή δημιουργίας.
Δημοσθένης Δαββετας Καθηγητής Φιλοσοφίας της Τέχνης ,ποιητής, εικαστικός, γεωπολιτιστικος αναλυτής.
