Καπιταλισμός και καλλιτεχνική πρωτοπορια.
Δημοσθένης Δαββέτας
Καθηγητής Φιλοσοφίας της Τέχνης ,ποιητής,εικαστικός, γεωπολιτιστικος αναλυτής.
Συνηθίζεται να ταυτίζουμε την πρωτοπορία (Avant – garde) με μία ανατρεπτική στάση που έχει στόχο την ρήξη με τις παραδόσεις και τις συντηρητικές αξίες. Από την γέννηση των κομμουνιστικών πρακτικών στο τέλος του 19ου και του 20ου η πρωτοποριακοί καλλιτέχνες ονομάστηκαν προοδευτικοί και ταυτιστήκαν με την αριστερά κυρίως μέσω της Ρωσικής επανάστασης που έβαλε σημαία της την ριζοσπαστική καινοτομία. Πρόκειται όμως για ιστορικό λάθος και κυρίως για αριστερή ιδιοποίηση. Κι εξηγώ το γιατί. Η πρόοδος και η καινοτομία είναι παιδιά της βιομηχανικής επανάστασης. Δηλαδή της κατ’ εξοχήν καπιταλιστικής περιόδου. Το ότι τα στήριξε η ανατρεπτικότητα των πρωτοποριακών καλλιτεχνών όπως πχ. ο Πικάσσο ή ο Ντυσάμπ δεν σημαίνει ότι αυτοί ήταν οι εχθροί του κεφαλαιοκρατικού συστήματος. Το αντίθετο γεύτηκαν στο έπακρο όλα τα καλά του. Ο Πικάσσο, αυτός ο γίγαντας της Τέχνης, ήταν κομμουνιστής, αλλά και ταυτόχρονα μέγας κυνηγός του χρήματος. Έγινε μάλιστα η ενσάρκωση του κατ’ εξοχήν μοντέρνου καλλιτέχνη που ‘γίνε ζάμπλουτος εν ζωή σε αντίθεση με το Βαν Γκόγκ που πέθανε δίχως να έχει πουλήσει κανένα πίνακα. Αναλύοντας αυτή την κατάσταση μέσα από πολλούς μοντέρνους αριστερούς πάμπλουτους καλλιτέχνες (πχ. Σαγκάλ, Μιρό, κλπ.) μπορούμε κάλλιστα ν’ αναρωτηθούμε για το αν πραγματικά οι καινοτόμοι προοδευτικοί ζωγράφοι υπήρξαν αντί -συστημικοί. Θα έλεγα πώς όχι. Υπήρξαν μεν πρωτοπόροι, αλλά κατ’ ουσίαν οι πρωτοπόροι του καπιταλιστικού συστήματος. Γιατί όχι μόνο καρπώθηκαν όλα τα οικονομικά αγαθά του αλλά και συνέβαλαν στην διαρκή του ανανέωση. Αλλάζοντάς την εικαστική γλώσσα την ανανέωσαν. Το σύστημα έτσι δεν έπεσε αλλά ξαναγεννήθηκε. Εμπλουτίστηκε. Διευρύνθηκε. Συνεπώς φτάνουμε στο συμπέρασμα μέσω της λογικής των γεγονότων: η πρωτοπορία είναι η βιτρίνα του καπιταλισμού. Είναι όχι η ρήξη, αλλά ο εκσυγχρονισμός των παραδόσεων. Η «αριστερή τέχνη» είναι η δυναμική αναζωογόνηση του συστήματος.
Δημοσθένης Δαββέτας
Καθηγητής Φιλοσοφίας της Τέχνης ,ποιητής,εικαστικός, γεωπολιτιστικος αναλυτής.
