Δημήτρης Μάρδας: «Ακολουθείστε τα όνειρά σας κάντε ό,τι σας λέει η καρδιά σας!»
Τελευταία ομιλία μου στο Αμφιθέατρο των Σχολών της Νομικής και Οικονομικών-Πολιτικών Επιστημών Σχολής στους φοιτητές και φοιτήτριές μου πριν την επικείμενη λήξη των 40 ετών της θητείας μου στο ΑΠΘ.
Κεντρικό μήνυμα της ομιλίας: «Ακολουθείστε τα όνειρά σας κάντε ό,τι σας λέει η καρδιά σας!»
Δημήτρης Μάρδας
Καθηγητής Τμήματος Οικονομικών Επιστημών του ΑΠΘ
«Είναι το τελευταίο μάθημα που κάνω στο αμφιθέατρο μας με πολύ κόσμο. Σε αμφιθέατρα της Σχολής δεν πρόκειται να ξαναδιδάξω. Απλώς στο επόμενο εξάμηνο, το τελευταίο μου πριν τη σύνταξή μου, θα διδάσκω μόνο σε αίθουσες με λίγο σχετικά κόσμο, καθώς έχω μόνο μαθήματα επιλογής. Οπότε τελευταία φορά σας βλέπω τόσους πολλούς μαζί!
Είμαι 40 χρόνια σε αυτό το πανεπιστήμιο και από τα χέρια μου έχουν περάσει, σύμφωνα με κάποιους υπολογισμούς που κάναμε, γύρω στις 20.100 φοιτητές και φοιτήτριες… από όλα φυσικά τα πανεπιστήμια της χώρας όπου έχω διδάξει.
Οπότε θα μου επιτρέψετε να πω κάποιες τελευταίες σκέψεις… και όταν φύγετε από το πανεπιστήμιο και αρχίζετε να παίζετε με τα πραγματικά πυρά της οικονομίας, μερικά άτομα θα θυμηθείτε τα όσα σας είπα σήμερα και κάποια τότε θα γελάσετε…
Όταν κάποτε ρωτήθηκε ο Αϊνστάιν για την ταχύτητα του φωτός, δεν απάντησε γιατί δε τη θυμόταν. Είπε όμως ότι «αυτά είναι γραμμένα στα βιβλία. Δε χρειάζεται να τα ξέρω απ’ έξω» και συμπλήρωσε λέγοντας ότι «η αξία της μόρφωσης σε ένα πανεπιστήμιο δεν είναι να μαθαίνουμε γεγονότα αλλά η άσκηση του μυαλού να σκέπτεται».
Δεν ξέρω αν τα κατάφερα σε αυτό το μάθημα, όπως και στα προηγούμενα χρόνια να πετύχω τα όσα πρότεινε ο Αϊνστάιν, αλλά φέτος μέσα από τις παραδόσεις του μαθήματος παίδεψα αρκετά το μυαλό σας…. Και μπορώ να πω ότι όταν σας έλεγα να αναπτύξετε ένα «διατροφικό» τρόπο σκέψης περιμένοντας μια απάντηση στις ερωτήσεις που σας έθετα ξαφνικά στο μάθημα, το έκανα για να κουράσω, να ασκήσω το μυαλό σας… να το κάνω να δουλέψει, ψάχνοντας για λύσεις.
Ολοκληρώνοντας, θα σας πω και κάποιες προσωπικές ιστορίες. Ίσως ζήσετε όμοιες τους. οπότε τότε θα με θυμηθείτε είτε δουλεύετε στη Ν. Υόρκη είτε στο Λονδίνο είτε στο Πεκίνο, είτε εδώ.
- = Όπως πολλοί Έλληνες έτσι και εγώ δε γεννήθηκα στην Ελλάδα. Διωχθήκαμε από την Κωνσταντινούπολη και το 1956 εγκαταστάθηκε η οικογένειά μου στη Θεσσαλονίκη… αρχίζοντας μια νέα ζωή… Ο πατέρας μου τέλειωσε την πέμπτη δημοτικού, φρόντισε όμως τα παιδιά του να σπουδάσουν… Έφτιαξε τότε εδώ στην πόλη μας μια από τις μεγαλύτερες εμπορικές επιχειρήσεις στο χονδρεμπόριο παιχνιδιών. Όπως όμως πολλοί γονείς έτσι και αυτός, ήθελε το παιδί του να ακολουθήσει τη δουλειά που με τόσο κόπο ο ίδιος έκτισε.
Για έμπορο με προόριζε σε μια στρωμένη δουλειά… Το εμπόριο με γοήτευε δεν με άφηνε αδιάφορο.. Θα μπορούσα να ήμουν, συνεργαζόμενος με άλλους του κλάδου, σήμερα ένας Μr JUMBO νούμερο δυο. Εγώ όμως διαφώνησα με τις επιλογές του πατέρα μου για πολλούς λόγους… Στεναχωρήθηκε βέβαια, γιατί έβλεπε τους κόπους του να χάνονται… αλλά δεν με εμπόδισε να κάνω το όνειρό μου. Ήθελα να κτίσω κάτι δικό μου, ακόμη και αν είχε λιγότερα χρήματα… Είχε πολλά άλλα. Έτσι στράφηκα στο πανεπιστήμιο. Ακολούθησα ότι έλεγε η καρδία μου και φυσικά δε μετάνιωσα. - – Κάτι ακόμη. Θα συναντήσετε στο δρόμο σας πολλές αναποδιές και εμπόδια, που θα σας στρέψουν σε άλλες κατευθύνσεις. Θα στεναχωρηθείτε, θα θυμώσετε, αλλά θα έχετε πάντοτε στο μυαλό σας το ακόλουθο: «Κάθε εμπόδιο σε καλό». Θα σας φέρω ένα προσωπικό παράδειγμα, και δεν είναι το μόνο, που αποδεικνύει την ορθότητα του παραπάνω ρητού.
Όταν ήταν να εξελιχθώ στη βαθμίδα του Λέκτορα για διάφορους λόγους η επιτροπή αξιολόγησης του έργου μου καθυστερούσε την εξέλιξη μου. Σύγχυση, αγανάκτηση, θυμός… Εξαιτίας αυτού του γεγονότος, και καθώς ο χρόνος των καθυστερήσεων περνούσε, τα παράτησα όλα εδώ και έφυγα στις Βρυξέλλες στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή ως αποσπασμένος υπάλληλος.
Αν δεν καθυστερούσε η επιτροπή αξιολόγησης του έργου μου την εξέλιξή μου, ίσως δεν έφευγα από την Ελλάδα, συνεχίζοντας ως ένας πανεπιστημιακός. Τα όσα έζησα όμως μετά, ως γενικός γραμματέας, ως υπουργός κ.λπ όπως και ένα μεγάλο μέρος του ερευνητικού μου έργου, ήταν αποτέλεσμα αυτής της επιλογής που οφειλόταν στην καθυστέρηση της εξέλιξής μου ως Λέκτορας. Αυτή μου άνοιξε έναν άλλον δρόμο. Ένα εμπόδιο λοιπόν στην εξέλιξη μου στο πανεπιστήμιο, δημιούργησε ένα νέο κλαδί στη ζωή μου. Έγινα Λέκτορας μετά από δυο χρόνια αναμονής!
3.- Τέλος, παρακολουθώντας τα μαθήματα στο πανεπιστήμιο θα «αφορίσετε» πολλά από αυτά, όπως θα «αφορίσετε» και άλλα τόσα στη ζωή σας. Θα πείτε κατ’ επανάληψη «Αυτό δεν πρόκειται αν το κάνω στη ζωή μου. Μακριά από εμένα». Μην το πείτε όμως τουλάχιστον φωναχτά, γιατί αυτό που διώχνετε από το μυαλό σας ίσως το βρείτε στο δρόμος σας, εκεί μπροστά σας…
Όταν ήμουν φοιτητής «αφόρισα» το μάθημα της οικονομετρίας, το αντιπάθησα το μίσησα από την πρώτη στιγμή… Το έδιωξα από το μυαλό μου. Αποτέλεσμα: Το μισό μου διδακτορικό στη Γαλλία είναι οικονομετρία! Όταν επίσης, άκουσα για πρώτη φορά στο μεταπτυχιακό μου στο Παρίσι τον όρο ενδοκλαδικό εμπόδιο, δεν καταλάβαινα καν τι έλεγε ο καθηγητής μου χρησιμοποιώντας αυτόν τον όρο. Άγνωστα όλα! Τρόμαξα, τα έχασα και είπα μέσα μου «με αυτή τη μορφή του εμπορίου δεν πρόκειται να ασχοληθώ ποτέ στο μέλλον». Αποτέλεσμα: Το διδακτορικό μου στην Γαλλία έχει ως κεντρικό σημείο αναφοράς τη μελέτη του ενδοκλαδικού εμπορίου στο πλαίσιο της ΕΕ.
Και ένα τελευταίο. Είχαμε εδώ στο Τμήμα έναν πολύ αυστηρό καθηγητή στο μάθημα του Δημοσιονομικού δικαίου. Έκοβε το 90-95% των φοιτητών στις εξετάσεις. Το αντιπάθησα το μάθημα και για το περάσω στις εξετάσεις παιδεύθηκα πολύ. Δεν ήθελα τα δημοσιονομικά να τα ξαναδώ στα μάτια μου. Μετά από χρόνια και λόγω έλλειψης προσωπικού στο Τμήμα μας και εξαιτίας της ερευνητικής μου εμπλοκής με τις κρατικές προμήθειες – που συνδέονται και με τα δημόσια οικονομικά– ανέλαβα τη διδασκαλία του μαθήματος των Δημοσίων Οικονομικών εδώ. Και δεν έφτανε αυτό, βρέθηκα το 2015 να είμαι στην καρδία του μαθήματος ως διαχειριστής των δαπανών του κρατικού προϋπολογισμού της χώρας… Ο ύστατος αφορισμός…
Τρεις αφορισμοί… με το αντίθετο λοιπόν αποτέλεσμα!
Ο Steve Jobs έλεγε «Μείνετε πεινασμένοι, μείνετε ανόητοι…. Φτιάξτε αυτό που θέλετε… Μη χαραμίζετε τη ζωή σας…. ακολουθείστε την καρδιά σας»
Οπότε, συμπερασματικά…. πορευθείτε με τα όνειρά σας και πάνω από όλα με το πείσμα σας. Να έχετε ανοιχτά τα μάτια και τα αφτιά σας, να «κλέβετε» ιδέες και απόψεις, να ζυγίζετε ψύχραιμα τα δεδομένα σας και όσα σας προτείνει ο περίγυρό σας, στο τέλος όμως, θα κάνετε αυτό που λέει η καρδία σας!»
