Οιστορικός του μέλλοντος, ίσως, θα έχει πολλά να γράψει για τον εφιάλτη που βιώνει η ανθρωπότητα. Το δίσεκτο έτος 2020 σε λίγες μέρες εκπνέει, αλλά η πανδημία του κορονοϊού, δυστυχώς, δεν φθάνει στο τέλος της.
Ο συνήθης απολογισμός της χρονιάς, αυτήν τη φορά, ξεφεύγει από τις νόρμες. Γιατί τίποτε δεν είναι συνηθισμένο από αυτά που όλοι οι άνθρωποι αντιμετωπίζουν. Ολοι αδυνατούμε να κάνουμε απολογισμούς ή να απαριθμήσουμε αυτά που ζήσαμε γιατί… δεν ζήσαμε! Τουλάχιστον έτσι μας φαίνεται, ύστερα από τον εγκλεισμό, την αγωνία, τον φόβο της αυριανής μέρας. Ούτε να θρηνήσουμε τις πολλές ζωές που χάθηκαν δεν μπορούμε ακόμη…Αν και η πανδημία ήταν το Γεγονός της Χρονιάς, που κάλυψε και καλύπτει όλα τα άλλα, συνέβησαν κι άλλα, σημαντικά ή αξιοσημείωτα γεγονότα. Υπό κανονικές συνθήκες θα μιλούσαμε εκτενώς για τις αμερικανικές εκλογές και τη σημασία του αποτελέσματος, για το Brexit, για τη γεωπολιτική αναταραχή στη Μεσόγειο. Ομως, όλες οι αναλύσεις αναφέρονται, κυρίως, στην τρομερή πανδημία και στις συνέπειές της. Η χρονιά άρχισε με τον εντοπισμό του νέου κορονοϊού στην Ουχάν της Κίνας και κλείνει με έναν νέο Αμερικανό πρόεδρο, στον οποίο εναποτίθενται προσδοκίες αποκλιμάκωσης διπλωματικών και πολιτικών εντάσεων, αλλά και μια μεγάλη ελπίδα: Το αποτελεσματικό εμβόλιο που θα απομακρύνει τον εφιάλτη της πανδημίας.
Ανασκόπηση 2020: Το παγκόσμιο χρονικό του κορονοϊού
Το σημαντικότερο ζήτημα που απασχόλησε την ανθρωπότητα το 2020 ήταν ο κορονοϊός. Αυτό είναι το χρονικό του. Η εξάπλωσή του ξεκίνησε από την Γουχάν της Κίνας. Στις 31 Δεκεμβρίου 2019, οι κινεζικές αρχές ειδοποίησαν τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας για πολλά περιστατικά ασυνήθιστης πνευμονίας. Ο ιός ήταν άγνωστος μέχρι τότε. Μάλλον ξεκίνησε από μια αγορά ζώων της πόλης. Καθώς τα κρούσματα αυξάνονται, η Κίνα επιβάλει πολύ αυστηρό lockdown.
Αυτό δεν σταματά όμως την εξάπλωση του ιού. Τον Φεβρουάριο, η πανδημία χτυπάει το Μπέργκαμο. Τα νοσοκομεία της περιοχής σύντομα γονατίζουν, οι κηδείες είναι δεκάδες και τα νεκροταφεία δεν επαρκούν. Στις αρχές Μαρτίου, η Ιταλία επιβάλει lockdown αρχικά στην περιφέρεια της Λομβαρδίας, και μετά στο σύνολο της χώρας.
Στις 11 Μαρτίου, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ανακοινώνει πώς ο νέος αυτός ιός της Covid-19 είναι πανδημία. Τα κρούσματα ανεβαίνουν ταχύτατα και η Ευρώπη προχωρά σε γενικό lockdown. Η ζωή σταματά. Τα σύνορα κλείνουν. Δημιουργείται μια πρωτόγνωρη κατάσταση. Οι επιχειρήσεις, οι κλειστοί χώροι και τα σχολεία σταματούν τη λειτουργία τους για να επιβραδύνουν την εξάπλωση του ιού και να αποφευχθεί η κατάρρευση του συστήματος υγείας. Πάνω από 250 εκατομμύρια πολίτες υποχρεώνονται να κλειστούν στα σπίτια τους.
Στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, η Βραζιλία είναι από τις χώρες που πλήττεται βαριά. Ιατρικό προσωπικό και οι συγγενείς των θυμάτων αισθάνονται προδομένοι, καθώς ο πρόεδρος της χώρας Ζαϊρ Μπολσονάρο δεν λαμβάνει σοβαρά υπόψη τον κορονοϊό, θεωρώντας τον, μια απλή γρίπη.
Στις Ηνωμένες Πολιτείες, ο πρόεδρος Τραμπ ισχυρίζεται ότι η Covid 19 θα εξαφανιστεί πολύ γρήγορα. Οι αριθμοί στη χώρα λένε το αντίθετο. Στις αρχές Απριλίου υπάρχουν κάθε μέρα 30.000 νέα κρούσματα. Οι Ηνωμένες Πολιτείες καταγράφουν τα περισσότερα κρούσματα παγκοσμίως. Ο προστατευτικός εξοπλισμός είναι σπάνιος και το υγειονομικό προσωπικό δεν μπορεί να αντιμετωπίσει την κατάσταση. Η Νέα Υόρκη γίνεται επίκεντρο της κρίσης.
Στην Ευρώπη, το πρώτο lockdown αποδεικνύεται αποτελεσματικό. Οι χώρες ανοίγουν ξανά και οι ειδικοί ζητούν από τους πολίτες να κρατούν αποστάσεις και να φορούν μάσκα. Η θερμοκρασία ανεβαίνει, ο φόβος για τον ιό μειώνεται και αρκετοί πηγαίνουν διακοπές.
Τα κρούσματα όμως ανεβαίνουν ξανά. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες προσπαθούν να αποφύγουν ένα δεύτερο lockdown και να προστατεύσουν την οικονομία. Η απαγόρευση της κυκλοφορίας και οι τοπικοί περιορισμοί δεν φτάνουν με αποτέλεσμα πολλές χώρες να εφαρμόσουν αυστηρότερα μέτρα. Οι διαδηλώσεις ενάντια στις απαγορεύσεις αυξάνονται σε όλη την ήπειρο.
Μέχρι αρχές Δεκεμβρίου, σχεδόν 1,5 εκατομμύριο άνθρωποι έχουν χάσει τη ζωή τους σε όλο τον κόσμο, λόγω κορονοϊού. Τα κρούσματα ξεπερνούν συνολικά τα 60 εκατομμύρια.
Μια αύξηση που μόνο ένα εμβόλιο μπορεί να σταματήσει. Η επιτυχία των κλινικών δοκιμών διαφορετικών εταιριών γεννά ελπίδα για τη νέα χρονιά.
Αν υπάρχει μία λέξη που χαρακτηρίζει το 2020 είναι η λέξη πανδημία.
Ο νέος κορωνοϊός άλλαξε τις ζωές μας και μας οδήγησε σε απροσδόκητες ανακαλύψεις.
Η απειλή lockdown και τελικά η εφαρμογή του μας έκανε να στραφούμε σε μαζικές αγορές με ένα από τα δημοφιλέστερα προϊόντα να είναι το χαρτί υγείας.
Μια άλλη διάσταση της υποχρεωτικής παραμονής στο σπίτι για μεγάλο διάστημα είναι η προσκόλλησή μας στις οθόνες. Για την εκπαίδευση, την εργασία, την επικοινωνία. Και αυτό, ως επί το πλείστον, έγινε μέσω zoom.
Ακόμη και στα γηροκομεία όπου απαγορεύθηκαν οι επισκέψεις. Κι εκεί βρέθηκαν εναλλακτικές λύσεις.
Κατά τη διάρκεια της πρώτης καραντίνας, όταν ο ιός ξάφνιασε τα εθνικά συστήματα υγείας, οι εργαζόμενοι στην πρώτη γραμμή της μάχης με τον άγνωστο εχθρό έδειξαν πως είναι οι ήρωες αυτής της πανδημίας.
Και η επιβράβευσή τους από τους απλούς πολίτες σε όλο τον κόσμο ήταν το χεικρότημα.
Το 2020 έφερε στις ζωές μας τις μάσκες. Αντικείμενο ιατρικού εξοπλισμού, πολύ ευάλωτων ασθενών ή εμμονικών μικροβιοφοβικών στο παρελθόν, μετατράπηκε σε απαραίτητο εργαλείο για την αναχαίτιση της διασποράς του ιού.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας διατύπωσε διαφορετική γνώμη στην αρχή της πανδημίας για την χρήση της, πλέον όμως ελάχιστοι βγαίνουμε από το σπίτι χωρίς μάσκα.
Καθώς η γνώση για το πώς μεταδίδεται ο νέος κορωνοϊός συνεχώς βελτιωνόταν, έγινε σαφές ότι ίσως το πιο βασικό μέτρο είναι η τήρηση αποστάσεων.
Η πανδημία αλλάξε τις συνήθειές μας και τους κανόνες ευγενείας. Τα φιλιά και οι χειραψίες αντικαταστάθηκαν από ένα ανεπαίσθητο άγγιγμα των αγκώνων ή των ποδιών κατά το κινεζικό μοντέλο.
Δεν συμφώνησαν όλοι με τα μέτρα και τις νέες συνήθειες. Διαμαρτυρίες διοργανώθηκαν σε δεκάδες πόλεις ανά τον πλανήτη.
Αρνητές του ιού, υποστηρικτές του αντιεμβολιαστικού κινήματος, εξτρεμιστές, συνωμωσιολόγοι ή απλώς ανήσυχοι πολίτες βγήκαν στους δρόμους και διεκδίκησαν περισσότερη ελευθερία.
Lockdowns και απαγορεύσεις κυκλοφορίας έπληξαν τον τρόπο διασκέδασης. Καφέ, μπαρ, εστιατόρια, ξενοδοχεία, κινηματογράφοι, θέατρα, συναυλιακοί χώροι έκ λεισαν για βδομάδες ή ακόμη χειρότερα οι ιδιοκτήτες τους αναγκάστηκαν να βάλουν λουκέτο οριστικά.
Το κλειδί για την έξοδο από την πανδημία είναι η ανοσοποίηση μεγάλου μέρους του παγκόσμιου πληθυσμού.
Αν τα κρατικά προγράμματα εμβολιασμών εκτελεστούν βάσει σχεδιασμού, το 2021 ίσως η ζωή επιστρέψει στους παλιούς της ρυθμούς.
Το 2020 ήταν μια χρονιά με κρίση στον τομέα της υγείας και φυσικές καταστροφές, που ανάγκασε όλους να προσαρμοστούν στις νέες πραγματικότητες. Μπροστά μας υπάρχουν πολλές κοινές προκλήσεις σε οικονομικό, γεωπολιτικό, κοινωνικό και κλιματικό επίπεδο. Το 2021 θα ειναι μια χρονιά με κοινή, μοιρασμένη γνώση.
Το μέλλον της πανδημίας του κορωνοϊού θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από δύο πράγματα, σύμφωνα με ειδικούς: από το ποσοστό της ανοσίας που θα αποκτήσουν οι άνθρωποι μετά την έκθεσή τους στον ιό και από το πώς τα εμβόλια θα είναι αποτελεσματικά. Στην Ευρώπη, με βάση την αλληλεγγύη, θα υπάρχει ένα εμβόλιο για όλους όπως επίσης υπάρχει και ένα σχέδιο ανάκαμψης για την αναβίωση των οικονομιών.
Στις ΗΠΑ, η εποχή Τραμπ τελειώνει και η εποχή του Joe Biden ανατέλλει σιγά σιγά. Ο νέος εκλεγμένος Πρόεδρος έχει επίπονα καθήκοντα: να διατηρήσει υπό έλεγχο μια πανδημία που έχει στοιχίσει εκατοντάδες χιλιάδες ζωές και να θεραπεύσει μια χώρα που έχει πληγεί από φυλετική βία και θυελλώδεις διαμαρτυρίες.
Θα μπορέσει ο Μπάιντεν να οδηγήσει τις ΗΠΑ σε μια ισχυρή θέση παγκοσμίως; Θα αλλάξουν οι ΗΠΑ τη στάση τους για την ΕΕ, την Κίνα, τη Ρωσία, το Ιράν, τη Συρία, τη Μέση Ανατολή;
Ο Μπάιντεν υποσχέθηκε να επανέλθει στη Συμφωνία του Παρισιού την πρώτη ημέρα του στην προεδρία. Η συμφωνία καθορίζει ένα παγκόσμιο πλαίσιο για τον περιορισμό της υπερθέρμανσης του πλανήτη πολύ κάτω από τους 2°C και συνεχίζει τις προσπάθειες για τον περιορισμό στον 1,5°C.
Τι αλλαγές μπορούμε να περιμένουμε σχετικά με το μεταναστευτικό στην ΕΕ; Θα γίνει πραγματικότητα το σύμφωνο της ΕΕ για τη μετανάστευση και το άσυλο; Η Ευρώπη πιθανότατα θα πρέπει να ανοίξει νέους νομικούς δρόμους για τη μετανάστευση διοχετεύοντας πολλούς από εκείνους που υποβάλλουν αίτηση ασύλου προς πιο παραγωγικές διαδρομές. Χωρίς αυτήν την ισορροπία, θα είναι πιο δύσκολο να μειωθεί σημαντικά το μεταναστευτικό ρεύμα.
Η παγκόσμια οικονομική ανάκαμψη είναι απίθανη το 2021. Θα χρειαστεί πολύ περισσότερος χρόνος για να ανακάμψει πλήρως η οικονομία από το σοκ που προκάλεσε η πανδημία του κορωνοϊού προειδοποίησε η Κριστίν Λαγκάρντ, επικεφαλής της ευρωπαικης κεντρικής τράπεζας, τονίζοντας επίσης τον κίνδυνο του προστατευτισμού.
Ποιο θα είναι το πραγματικό αντίκτυπο του Brexit στη Ε.Ε και τη Βρετανία όταν το Ηνωμένο Βασίλειο αποχωρήσει από την Ένωση την πρώτη Ιανουαρίου. Νέοι κανόνες θα ισχύσουν στις επιχειρήσεις και στο εμπόριο.
Ας δούμε λοιπόν το ημερολόγιο.Το Brexit αρχίζει ουσιαστικά από την πρώτη ημέρα του έτους.
20 Ιανουαρίου: Ο Μπάιντεν θα ορκισθεί 46ος πρόεδρος των ΗΠΑ στην Ουάσιγκτον.
28 Μαρτίου: Το δεύτερο εξάμηνο του 2020 θα διεξαχθούν κοινοβουλευτικές εκλογές στη Βουλγαρία μετά από μαζικές διαδηλώσεις κατά της κυβέρνησης.
Το Μάρτιο το κοινοβούλιο του Κοσόβου θα εκλέξει νέο πρόεδρο μετά την παραίτηση του Θάτσι λόγω της κατηγοριών απο το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης.
Στις 6 Μαϊου θα διεξαχθούν εκλογές στο Κοινοβούλιο της Σκωτίας σχετικά με την ψηφοφορία υπέρ της ανεξαρτησίας- συνέπεια του Brexit καθώς η Σκωτία θέλει να παραμείνει εντός της Ε.Ε.
18-21 Μαϊου: Η πανδημία Covid-19 αναγκάζει το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ στο Νταβός να μετακομίσει στη Σιγκαπούρη το 2021.
18-22 Μαίου: Ο διαγωνισμός τραγουδιού της Eurovision θα διεξαχθεί εκτός απροόπτου κανονικά τον Μάιο μετά της αναβολής του λόγω της κρίσης στην υγεία.
18 Ιουνίου: Τον Ιούνιο θα διεξαχθούν προεδρικές εκλογές στο Ιράν.
Το Σεπτέμβριο είναι η 20η επέτειος από τις τρομοκρατικές επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου .
19 Σεπτεμβρίου: Μέσα Σεπτεμβρίου θα διεξαχθούν εκλογές για τη ρωσική Δούμα. Μπορεί η αντιπολίτευση να διαδραματίσει κομβικό ρόλο μετα την covid και τη δηλητηρίαση του Αλεξέι Ναβάλνι;
Στις 26 Σεπτεμβρίου έχουν προγραμματισθει οι γερμανικές βουλευτικές εκλογές
15-16 Οκτωβρίου: Τον Οκτωβριο οι Τσέχοι θα πάνε στις κάλπες για να εκλέξουν τη νέα βουλή
Ανασκόπηση 2020: Τουρκική προκλητικότητα και η στάση των Βρυξελλών
Το 2020 ο πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν όξυνε τους τόνους τις προκλήσεις στην εξωτερική πολιτική τροφοδοτώντας την ένταση στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου αλλά και με την Ευρωπαϊκή Ένωση
Τον Μάρτιο η απόφασή του να μετατρέψει την Αγία Σοφία από μουσείο σε τζαμί προκάλεσε έντονες αντιδράσεις.
Ορισμένοι εξέλαβαν την ενέργειά του ως προσπάθεια να ικανοποιήσει τους εθνικιστές στο εσωτερικό της χώρας του και να μειώσει την ανησυχία για την αστάθεια της τουρκικής οικονομίας που επιδεινώθηκε από την ελεύθερη πτώση της λίρας και τις επιπτώσεις της πανδημίας.
Μεγάλες ήταν και οι διεθνείς αντιδράσεις στην μετατροπή του εμβληματικού και ιστορικού ναού της Αγίας Σοφίας σε μουσουλμανικό τέμενος. Από τον Πάπα ως όλους τους ηγέτες της Ορθόδοξης Εκκλησίας κηρύχθηκε πένθος για την απόφαση αυτή.
Ακόμη μια διαμάχη με πολιτιστικό υπόβαθρο κλιμακώθηκε τον Οκτώβριο. Μετά τη δολοφονία του Γάλλου καθηγητή Ιστορίας στην μέση εκπαίδευση Σαμιουέλ Πατί, ο πρόεδρος της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν ξεκίνησε εκστρατεία προστασίας των κοσμικών αρχών της χώρας κατά του ριζοσπαστικού Ισλάμ. Και επανέλαβε την στήριξή του στην επιλογή να δημοσιοποιούνται και να συζητούνται σκίτσα που απεικονίζουν κάθε θρησκευτική μορφή.
Η Άγκυρα απάντησε καλώντας σε μποϊκοτάζ των γαλλικών προϊόντων και ο Ερντογάν κατηγόρησε τον Μακρόν ότι προωθεί αντι-ισλαμική ατζέντα εξαπολύοντας προσωπική επίθεση με χαρακτηρισμούς για τον πρόεδρο της Γαλλίας και σχόλια για την ψυχική του υγεία.
Η γαλλο-τουρκική αντιπαράθεση υπερβαίνει τα όρια της θρησκείας. Γαλλία και Τουρκία βρίσκονται σε αντιπαράθεση σε πολλά πεδία. Ένα από αυτά είναι η διένεξη Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν για το Ναγκόρνο-Καραμπάχ, αλλά και για τη Συρία, τη Λιβύη και τα θαλάσσια δικαιώματα στην ανατολική Μεσόγειο.
Η ένταση κορυφώθηκε όταν η Τουρκία απέστειλε το ερευνητικό σεισμογραφικό σκάφος Ορούτς Ρέις σε περιοχή εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας.
Η τουρκική προκλητικότητα κλιμακώθηκε από τον Αύγουστο και μετά.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση υποστήριξε τις ελληνικές θέσεις αναγνωρίζοντας πως οι δραστηριότητες της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο είναι παράνομες.
Η Άγκυρα υποστηρίζει ότι ενεργεί εντός της δικής της αποκλειστικής οικονομικής ζώνη. Απέναντι στις τουρκικές προκλήσεις και τη συνεχιζόμενη παραβατικότητα, οι ελληνικές ένοπλες δυνάμεις βρίσκονται σε κατάσταση υψηλής ετοιμότητας και και παρακολουθούν κάθε εξέλιξη.
Η κινητικότητα στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο επιβαρύνει περαιτέρω τις ήδη εύθραυστες σχέσεις Άγκυρας – Βρυξελλών. Η Τουρκία είναι κράτος – μέλος του ΝΑΤΟ, εμπορικός εταίρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και χώρα υποδοχής εκατομμυρίων μεταναστών.
Ο Ερντογάν σε πολλές περιστάσεις έχει εξαπολύσει απειλές προς την Ευρώπη εργαλειοποιώντας τελικά το μεταναστευτικό.
Το περίφημα δόγμα της ενεργού ουδετερότητας της Τουρκίας ανήκει προ πολλού στο παρελθόν. Ο Ερντογάν ασκεί την εξωτερική πολιτική του έχοντας ως προμετωπίδα το «Μόνοι έναντι όλων».
Τέλος, ο Μαραντόνα, ο Σον Κόνερι, ο Κόμπι Μπράιαντ, ο Κένζο, ο Κερκ Ντάγκλας και ο Χόσνι Μουμπάρακ είναι ορισμένες από τις προσωπικότητές που έφυγαν από τη ζωή το 2020.
