Ο Μιχαήλ (Μίκης) Θεοδωράκης γεννήθηκε στη Χίο στις 29 Ιουλίου 1925, από πατέρα Κρητικό και μητέρα Μικρασιάτισσα. Λόγω της επαγγελματικής ιδιότητας του πατέρα του (ανώτερος δημόσιος υπάλληλος) πέρασε τα παιδικά του χρόνια μετακινούμενος σε ^διάφορες πόλεις της Ελλάδας: Μυτιλήνη (1925-1928), Σύρο και Αθήνα (1929), Ιωάννινα (1930-1932) Αργοστόλι (1933-1936), Πάτρα (1937-1938), Πύργο (1938-1939) και Τρίπολη (1939-1943).
Το έργο του, οι μελωδίες του
Ήταν ασυγκράτητος από πολύ νεαρή ηλικία. Μόλις στα 17 του χρόνια, στις αρχές της δεκαετίας του ’40 έδωσε την πρώτη του συναυλία, στην Τρίπολη. Είχε μάλιστα ονομάσει το πρώτο του έργο «Κασσιανή» και μέσα από αυτό έστελνε τα πρώτα του μηνύματα, λαμβάνοντας μέρος στην αντίσταση κατά των κατακτητών εν μέσω του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Ανήσυχο πνεύμα όπως ήταν, έκανε ό,τι μπορεί για να βοηθήσει την πατρίδα του.
Το 1960 επιστρέφει στην Ελλάδα. Τον Σεπτέμβριο του ίδιου έτους ηχογραφείται για πρώτη φορά ο Επιτάφιος, που ανοίγει έναν καινούργιο δρόμο για το ελληνικό τραγούδι, όχι μόνο γιατί σηματοδοτεί μία ουσιαστική αλλαγή στη μουσική φόρμα, αλλά γιατί παντρεύει τη σύγχρονη λαϊκή μουσική με τη σύγχρονη ελληνική ποίηση, και το ευρωπαϊκό έντεχνο στοιχείο με το ελληνικό λαϊκό στοιχείο. Η πρώτη εκδοχή του Επιτάφιου του Γιάννη Ρίτσου (γράφτηκε το 1958) ηχογραφήθηκε από τη Νάνα Μούσχουρη σε ενορχήστρωση και διεύθυνση ορχήστρας Μάνου Χατζιδάκι.Την ίδια χρονιά ο Μίκης Θεοδωράκης αρχίζει και, σχεδόν, τελειώνει το Άξιον Εστί του Οδυσσέα Ελύτη. “Εν τούτοις δεν βιάστηκα να το παρουσιάσω, όπως λέει και ο ίδιος στο βιβλίο του “Μουσική για τις μάζες”, γιατί διαισθανόμουνα ότι το ελληνικό κοινό δεν ήταν ακόμη ώριμο για να το δεχτεί. Η πρώτη εκτέλεσή του έγινε στα τέλη του 1964″. Το 1960, επίσης, ο Μίκης Θεοδωράκης γράφει τη μουσική για τα Επιφάνεια, σε ποίηση Γιώργου Σεφέρη, και συνθέτει δεκάδες κύκλους τραγουδιών που βρίσκουν βαθύτατη απήχηση στην Ελλάδα. Ιδρύει τη Μικρή Συμφωνική Ορχήστρα Αθηνών και δίνει πολλές συναυλίες στη χώρα προσπαθώντας να εξοικειώσει τον κόσμο με τη συμφωνική μουσική.
Ο Μίκης Θεοδωράκης υπήρξε και συγγραφέας. Έχει γράψει πολλά βιβλία και ως… παγκόσμιος που ήταν πολλά από αυτά έχουν μεταφραστεί σε διάφορες γλώσσες.
Μεταξύ άλλων, το δημοσιευμένο έργο του περιλαμβάνει:
Για την ελληνική μουσική, Καστανιώτης, 1986.
Ανατομία της μουσικής, Αλφειός, 1990.
Οι Δρόμοι του Αρχάγγελου. Αυτοβιογραφία (5 τόμ.), Κέδρος, 1990-1996· (Α΄+Β΄), Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 2009.
Που να βρω την ψυχή μου (τόμ. Α΄-Γ΄), Λιβάνης – Νέα Σύνορα, 2002-2003· (Α΄+Β΄), IANOS, 2016-2017.
Το μανιφέστο των Λαμπράκηδων. Ποιοί είμαστε – Τί θέλουμε – Γιατί μας πολεμάνε, ΅Ελληνικά Γράμματα, 2003.
Περί τέχνης, Παπαζήσης, 2003.
Μάνου Χατζιδάκι εγκώμιον, IANOS, 2004.
Ο συμφωνικός Θεοδωράκης. Από την Κασσιανή ως τη Λυσιστράτη, Πατάκης, 2008.
Ελληνικότητα και διανόηση (συγγραφή με τον Γιώργο Κοντογιώργη), IANOS, 2007,
Σπίθα. Για μια Ελλάδα ανεξάρτητη και δυνατή, IANOS, 2011.
Μίκης Θεοδωράκης: Η ζωή μου (συνολιμίες με τον Γ. Αρχιμανδρίτη), Πατάκης, 2011.
Διάλογοι στο λυκόφως. 90 συνεντεύξεις, IANOS, 2016.
Πού να βρω την ψυχή μου… Α’ Τόμος – Μουσική, IANOS, 2016.
Μονόλογοι στο λυκαυγές, IANOS, 2017.
Πού να βρω την ψυχή μου… Β’ Τόμος – Τέχνη & Πολιτισμός, IANOS, 2017.
Πού να βρω την ψυχή μου… Γ’ Τόμος – Ιδέες, IANOS, 2018.
Να μαγευτώ και να μεθύσω, IANOS, 2019.
Μια πρόταση του Μίκη Θεοδωράκη για τη δημιουργική εργασία και τον ελεύθερο χρόνο. Αντιμανιφέστο, IANOS, 2020.
Ταξίδι στον ωκεανό της Μουσικής και της Ιστορίας (συγγραφή με την Αναστασία Βούλγαρη) IANOS, 2021.
Ο Μίκης Θεοδωράκης είχε χαρακτηρίσει έγκλημα τη Συμφωνία των Πρεσπών
“Ο σπουδαίος Έλληνας που μας χάρισε μοναδικές μελωδικές στιγμές ήταν παράλληλα ένας μεγάλος αγωνιστής της δημοκρατίας. Υπήρξε ένας παγκόσμιος μουσικός, ένας μεγάλος Έλληνας Πατριώτης που με το έργο του, τον ρητορικό λόγο και το πείσμα του κατάφερε να αλλάξει τον ρου της ιστορίας .Αθάνατος !”σημειώνει ο Στέργιος Καλόγηρος διοργανωτής των μεγάλων συλλαλητηρίων για την Μακεδονία σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη και υποψήφιος δήμαρχος Θεσσαλονίκης.
Ήταν Φεβρουάριος του 2018, όταν ο Μίκης Θεοδωράκης, υπό τους ήχους του «Θα σημάνουν οι καμπάνες», ανέβηκε στην εξέδρα που είχε στηθεί στο Σύνταγμα για να μιλήσει στο συλλαλητήριο για το Μακεδονικό.
Χαμογελώντας και σιγοτραγουδώντας τους στίχους του Γιάννη Ρίτσου, ξεκίνησε την ομιλία του με εκατοντάδες χιλιάδες κόσμου να τον αποθεώνουν.
Ο Μίκης Θεοδωράκης, σημείωσε πως όταν υπερασπίζεται κανείς τα δίκαια της πατρίδας του και του λαού του, δεν είναι εθνικισμός αλλά πατριωτισμός και τόνισε ότι η Ελλάδα δεν πρέπει να υποχωρήσει από την απόφαση του συμβουλίου των πολιτικών αρχηγών του 1992, για την ονομασία της (τότε) ΠΓΔΜ, γιατί αυτό θα είναι σαν να ανοίγει διάπλατα τα σύνορά της.
Ο μεγάλος μουσικοσυνθέτης ζήτησε τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος για το ζήτημα της ονομασίας των Σκοπίων σε περίπτωση που αυτή περιλαμβάνει τον όρο «Μακεδονία» και χαρακτήρισε «κουτοπονηριές» τις παραχωρήσεις της ΠΓΔΜ.
Η θέση του ελληνικού λαού είναι σταθερή και αυτονόητη, είπε αλλά αν κάποια κυβέρνηση διανοηθεί να βάλει την υπογραφή του σε όνομα με τον όρο ΄΄Μακεδονία΄΄, τότε είναι υποχρεωμένη να ρωτήσει τον ελληνικό λαό, σημείωσε.
«Το ότι υπάρχουν χώρες που αναγνωρίζουν τα Σκόπια με το όνομα Μακεδονία παραβλέποντας ότι έτσι γελοιοποιούνται μπροστά στην ιστορία δε νομίζω ότι μας αφορά» είπε ο κ. Θεοδωράκης για να προσθέσει πως «μόνο η δική μας απόφαση θα κρίνει τελεσίδικα το θέμα αυτό. Μόνο εμείς οι Έλληνες μπορούμε να δώσουμε ή να μη δώσουμε στους Σκοπιανούς το δικαίωμα να οικειοποιούνται ένα τμήμα του ελληνισμού. Χρειάζεται η βούλα της Ελλάδας για να θεωρηθούν γνήσιοι Μακεδόνες.»
Ο Μίκης Θεοδωράκης τόνισε ακόμη πως «για όσο καιρό οι Σκοπιανοί θα μας απειλούν με την αλυτρωτική τους προπαγάνδα, τα δήθεν Μακεδονικά σύμβολα εμείς ως υπεύθυνος λαός θα εξακολουθήσουμε την πορεία την ειρηνικής συνύπαρξης αλλά δεν θα δώσουμε τη συγκατάθεσή μας να γίνουν μέλη της Ευρώπης και του ΝΑΤΟ.» Αν υποχωρήσουμε, πρόσθεσε, στην πρόκληση των Σκοπίων χωρίς να έχουν παραιτηθεί από τον κύριο στόχο της πολιτικής τους να γίνουν μέλη του ΝΑΤΟ και της Ευρώπης με την δική μας ψήφο για να μπορούν να μας απειλούν από ισχυρότερη θέση , τότε θα είμαστε άξιοι της μοίρας μας.
Οι παραχωρήσεις του κ.Ζάεφ, είναι σκέτο κουτόχορτο, είπε και έκλεισε την ομιλία του με την φράση: «Η Μακεδονία είναι, ήταν και θα είναι ελληνική».
Η αναφορά στην επίθεση στο σπίτι του
Στην αρχή της ομιλίας του, ανέφερε με νόημα. «Αδέρφια μου φασίστες, ρατσιστές, αναρχικοί, τρομοκράτες, τραμπούκοι. Οι πατριώτες που μας κυβερνούν και τα βαποράκια τους οι αριστεριστές έριξαν μπογιές για να με εμποδίσουν να μιλήσω μπροστά σε εσένα κυρίαρχε λαέ . Για να μη σου μιλήσω , με λόγια σταράτα , πατριωτικά και ασυμβίβαστα όπως έμαθα να μιλώ σε όλη μου τη ζωή». Αφιερώνω, τόνισε, «την ομιλία μου στον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη. Εγώ δεν ντρέπομαι όπως οι εθνομηδενιστές που μας κυβερνούν να παραμένω πιστός στις ιερές σκιές των προγόνων μας που μας δίδαξαν την αγάπη για την πατρίδα και το έθνος».
«Εγκλημα η Συμφωνία των Πρεσπών»
Τον Ιανουάριο του 2019, ο Μίκης Θεοδωράκης επανήλθε χαρακτηρίζοντας έγκλημα τη Συφωνία των Πρεσπών και καλώντας σε απόρριψή της. Απευθυνόμενος προς τους βουλευτές τόνιζε ότι η ζημιά «που θα προκαλέσετε στον τόπο μας θα είναι ανεπανόρθωτη αλλά και η κρίση της Ιστορίας και του ελληνικού λαού θα είναι αμείλικτη».
Σε ανοιχτή επιστολή του, που δημοσιεύτηκε στα «ΝΕΑ Σαββατοκύριακο», τόνιζε μεταξύ άλλων ότι επειδή είναι ιστορικά αποδεδειγμένο ότι η Μακεδονία ήταν και είναι Ελληνική, «δεν πρέπει να τους αναγνωρίσουμε ποτέ με το όνομα αυτό, αφού γνωρίζουμε ότι μόνο εμείς μπορούμε να του δώσουμε την ιστορική νομιμοποίηση. Δεν έχει σημασία αν υπάρχουν χώρες που αναγνώρισαν τα Σκόπια με το όνομα «Μακεδονία» παραβλέποντας ότι έτσι γελειοποιούνται μπροστά στην Ιστορία».
Το θέμα της ονομασίας των Σκοπίων, πρόσθετε ο κ. Θεοδωράκης, δεν είναι ένα θέμα που αύριο μπορεί πανεύκολα να ρυθμιστεί διαφορετικά. «Η ψήφος του ελληνικού λαού δεν έδωσε σε κανέναν εν λευκώ εξουσιοδότηση για χειρισμό του θέματος αυτού κατά το δοκούν. Καμία κυβέρνηση (ακόμα κι αν ήταν κυβέρνηση πλειοψηφίας) δεν μπορεί να πάρει τόσο σοβαρές για τη χώρα αποφάσεις. Γι’ αυτό η μόνη συνετή απόφαση από πλευράς της σημερινής κυβέρνησης είναι να καταφύγει στην κρίση του Κυρίαρχου Ελληνικού Λαού με τη διενέργεια Δημοψηφίσματος».
Η επιστολή του Θεοδωράκη
Ολόκληρη η επιστολή του ανέφερε τα εξής:
«Εχει περάσει σχεδόν ένας χρόνος από τότε που εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι, όλων των πολιτικών πεποιθήσεων, ενώθηκαν στο Σύνταγμα απαιτώντας να μην προχωρήσουν οι εθνικές παραχωρήσεις εις βάρος της Ελλάδας στο Μακεδονικό. Τότε, μίλησα σε εκείνους, όπως και σε όλους τους Έλληνες για τους μεγάλους κινδύνους που κρύβει για την πατρίδα μας αυτή η αναίτια υποχώρηση. Η κυβέρνηση αγνόησε και τους κινδύνους και τον ελληνικό λαό και, χωρίς καμία λογική, αποφάσισε να προχωρήσει, με κάθε κόστος. Για ένα θέμα στο οποίο δεν έχουμε κανένα απολύτως λόγο να κάνουμε πίσω, ένα θέμα που δεν χρειάζεται να «λυθεί» γιατί για την Ελλάδα είναι λυμένο. Για να μας επιβληθεί μία συμφωνία που μόνο δεινά επιφυλάσσει για τη χώρα μας αλλά και για τα Βαλκάνια στο σύνολό τους. Και μάλιστα, την ώρα που τα ίδια τα Σκόπια δεν έχουν από τότε μέχρι σήμερα σταματήσει επισήμως να μιλούν για «μακεδονικό» έθνος, «μακεδονική» γλώσσα και «μακεδονική» ταυτότητα, παραβιάζοντας καθημερινά ακόμα και αυτή την ίδια τη Συμφωνία των Πρεσπών. ΟΛΟΙ. Από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας τους και την αντιπολίτευση μέχρι τον «καλών προθέσεων» πρωθυπουργό τους και τον υπουργό Εξωτερικών τους που τον ακούσαμε και προχθές ακόμα στην επίσημη επίσκεψή του στην Τουρκία.
Σήμερα απευθύνομαι όχι μόνο σ’ εκείνους που θα διαδηλώσουν αύριο ξανά στο Σύνταγμα, αλλά κυρίως, σε όσους θα βρίσκονται μέσα στο κτίριο της Βουλής και θα πάρουν μια απόφαση που αφορά το μέλλον της Ελλάδας. Απευθύνω έκκληση προς όλους τους βουλευτές: μην προχωρήσετε σ’ αυτό το έγκλημα εις βάρος της Ελλάδας. Η ζημιά που θα προκαλέσετε στον τόπο μας θα είναι ανεπανόρθωτη. Αλλά και η κρίση της Ιστορίας και του ελληνικού λαού θα είναι αμείλικτη.
Σας θυμίζω την επίσημη ανακοίνωση που εκδόθηκε μετά τη λήξη του Συμβουλίου των τότε πολιτικών αρχηγών που συνεδρίασαν στις 13.4.1992 παρουσία του τότε προέδρου της Δημοκρατίας Κωνσταντίνου Καραμανλή:
«Η πολιτική ηγεσία της χώρας» (σ.σ.: Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, Ανδρέας Παπανδρέου, Μαρία Δαμανάκη (Συνασπισμός), Αλέκα Παπαρήγα), «με εξαίρεση το ΚΚΕ, συμφώνησε ότι η Ελλάδα θα αναγνωρίσει το ανεξάρτητο κράτος των Σκοπίων μόνο εάν τηρηθούν και οι τρεις όροι που έθεσε η ΕΟΚ στις 16 Δεκεμβρίου του 1991, με την αυτονόητη διευκρίνιση ότι στο όνομα του κράτους αυτού δεν θα υπάρχει η λέξη Μακεδονία».
ΚΑΘΟΛΟΥ. Με κανένα γεωγραφικό ή άλλο προσδιορισμό.
Η τυχόν απομάκρυνση από εκείνη την απόφαση πολιτικών ιστορικού διαμετρήματος που εκπροσωπούσαν σχεδόν ολόκληρο τον πολιτικό χώρο είναι πράξη ιστορικά απαράδεκτη, στα όρια της εθνικής μειοδοσίας και θα έχει ολέθρια αποτελέσματα για το μέλλον της χώρας μας.
Τα Σκόπια με όχημα το όνομα «Μακεδονία» και παραμορφώνοντας τα ιστορικά γεγονότα σε βαθμό γελοιότητας, επιδιώκουν στην πραγματικότητα την επέκταση των συνόρων τους εις βάρος των δικών μας για τη δημιουργία της λεγόμενης «Μακεδονίας του Αιγαίου».
Είναι ανάγκη να αντιταχθούμε σ’ αυτή την παραχάραξη της ιστορίας και να επαγρυπνούμε για την διαφύλαξη της εθνικής μας ακεραιότητας, που κινδυνεύει από τις διεθνείς δυνάμεις που στοχεύουν ανοιχτά στη σαλαμοποίηση της περιοχής των Βαλκανίων. Η περίπτωση της Γιουγκοσλαβίας είναι νωπή. Το επόμενο θύμα θα είναι η χώρα μας.
Αν τα Σκόπια γίνουν μέλος του ΝΑΤΟ και της Ευρώπης με την ψήφο τη δική μας, ώστε να μπορούν αύριο – μεθαύριο να μας απειλούν από ισχυρότερη θέση, τότε θα είμαστε άξιοι της Μοίρας μας.
Επειδή είναι ιστορικά αποδεδειγμένο ότι η Μακεδονία ήταν και είναι Ελληνική, δεν πρέπει να τους αναγνωρίσουμε ποτέ με το όνομα αυτό, αφού γνωρίζουμε ότι μόνον εμείς μπορούμε να τους δώσουμε την ιστορική νομιμοποίηση. Δεν έχει σημασία αν υπάρχουν χώρες που αναγνώρισαν τα Σκόπια με το όνομα «Μακεδονία» παραβλέποντας ότι έτσι γελοιοποιούνται μπροστά στην ιστορία. Θυμηθείτε το παράδειγμα της Δυτικής Γερμανίας, που δεν αναγνώρισε ώς το τέλος την Ανατολική Γερμανία παρά το ότι δεκάδες χώρες είχαν συνάψει μαζί της διπλωματικές σχέσεις, θεωρώντας πως δεν μπορεί η αποδοχή από τους άλλους να παραχαράξει τελεσίδικα την ιστορία χωρίς τη δική τους νομιμοποίηση.
Βεβαίως πρέπει να συνεχίσουμε να στηρίζουμε την ειρηνική συνύπαρξη με το κράτος των Σκοπίων. Όμως, όσο εκφράζουν με κάθε τρόπο αλυτρωτικές τάσεις και διεκδικούν την ιστορική μας ταυτότητα προχωρώντας σε «παραχωρήσεις» που θα μπορούσαν να απευθύνονται μόνο σε λαό ηλιθίων και γονατισμένων και παραβιάζοντας προκλητικότατα (άρα ΑΚΥΡΩΝΟΝΤΑΣ) και την ίδια την συμφωνία των Πρεσπών που υπέγραψαν, δεν πρέπει σε καμιά περίπτωση να έχουν την ψήφο μας για την ένταξή τους στην Ε.Ε. και στο ΝΑΤΟ.
Το θέμα της ονομασίας των Σκοπίων δεν είναι ένα όποιο θέμα που αύριο μπορεί πανεύκολα να ρυθμιστεί διαφορετικά. Η ψήφος του ελληνικού λαού δεν έδωσε σε κανένα εν λευκώ εξουσιοδότηση για χειρισμό του θέματος αυτού κατά το δοκούν. Καμιά κυβέρνηση (ακόμα κι αν ήταν κυβέρνηση πλειοψηφίας) δεν μπορεί να πάρει τόσο σοβαρές για την χώρα αποφάσεις. Γι’ αυτό η μόνη συνετή απόφαση από πλευράς της σημερινής κυβέρνησης είναι να καταφύγει στην κρίση του Κυρίαρχου Ελληνικού Λαού με τη διενέργεια Δημοψηφίσματος.
Αθήνα, 19.1.2019
Μίκης Θεοδωράκης».
